Vermoeid of slaperig na de maaltijd?

Last van vermoeidheid of slaperigheid na de maaltijd?

Een after lunch dip, of after dinner dip, dat kent bijna iedereen wel. In wetenschappelijke termen wordt dit verschijnsel ‘postprandiale slaperigheid (PPS)’ genoemd, in het Engels ook wel ‘siësta syndrome‘ of  ‘food coma‘.

Mensen met MS, en dan vooral mensen met vergevorderde MS, kunnen extra gevoelig zijn voor postprandiale slaperigheid. De vraag is waarom dit zo is. Het siësta syndrome of PPS is namelijk een normale, veel geziene, reactie op het eten van een maaltijd.

Postprandiale slaperigheid is goed onderzocht, en kent twee kanten:

• Een gebrek aan energie. Dit gevoel is gerelateerd  aan activering van het parasympathische systeem. Het is het gevolg van de reactie van de maag en het eerste deel van de dikke darm, de twaalfvingerige darm, op een maaltijd. In het algemeen vertraagt het parasympathische systeem alles in het lichaam.
• Meer specifiek: slaperigheid. Dit gevoel wordt deels veroorzaakt door het hormoon cholecystokinine (CCK). Deze neurotransmitter wordt vrijgeven als reactie op eten. CCK vermindert de activiteit van sommige gedeelten in de hersenen.

De hier beschreven voorbeeldpatiënt heeft zo’n last van haar PPS dat ze alleen nog maar ‘s avonds eet. Ze doet dit zo laat mogelijk zodat ze direct na het eten kan gaan slapen.

Ze heeft een baan. Als ze overdag eet, lukt het daarna niet meer om te werken. Deze vrouw geeft aan dat een koolhydraatrijke maaltijd haar PPS extra versterkt. Er is geprobeerd met cafeïne, modafinil en amantadine (symmetrel) haar PPS te verminderen, maar deze stimulerende middelen hielpen nauwelijks.

Fysiologen denken dat niet alle ingrediënten van ons voedsel hetzelfde effect hebben op slaperigheid of vermoeidheid direct na het eten. Het lijkt erop dat de aanmaak van insuline na een maaltijd met snelle koolhydraten de PPS in gang kan zetten. Als je daar last van hebt zou je eens met die bril naar je eetgewoonten kunnen kijken.

Andere strategieën proberen

Voor andere mensen kunnen andere strategieën helpen. Probeer bijvoorbeeld de grootte van de maaltijd aan te passen en vermijd koolhydraten, en met name suiker, zoveel mogelijk. Dit kan moeilijk zijn omdat je metabolisme tijd nodig heeft om aan zo’n koolhydraat arm dieet te wennen.

Sommige mensen hebben baat bij het frequent eten van zeer kleine maaltijden gedurende de dag in plaats van minder vaak eten van grote maaltijden. Een aantal mensen geeft aan dat bewegen helpt bij het verminderen van PPS.

Ook cafeïne helpt bij sommigen om de vermoeidheid na een maaltijd te verminderen. Medicijnen als modafinil en symmetrel zijn ook te overwegen.

Als je slaapproblemen hebt, en last van slaperigheid overdag, heeft dat vanzelfsprekend ook een nadelig effect op PPS. Het is verstandig om daar éérst aandacht aan te besteden.

Door: Gavin Giovannoni
Professor of Neurology, Barts & The London.
https://multiple-sclerosis-research on January 14, 2019.

Eerder verschenen in MSzien 2019, nr. 2

Misschien vind je deze berichten ook interessant…

• Column Marja Morskieft ‘Silly walkers‘
• Mijn verhaal ‘De grote vermoeidheid‘
• Portret ‘Karin Spaink uit de WAO‘