Vermoeid? Manage je energie

Zo manage jij je energie bij vermoeidheid

Vermoeidheid is een van de meest voorkomende klachten bij MS. Ook pijnklachten komen veel voor. Zowel vermoeidheid als pijn zorgen voor een verminderde energie. Ergotherapeute Célie Journée verzorgde voor MS Vereniging Nederland een webinar over energiemanagement.

Door: Saskia Saunier

Célie vergeleek energiemanagement met het beheren van je financiën. Zo kun je je lichaam zien als bank die jou graag energie ‘leent’ en van wie je zonder problemen ‘rood mag staan’. Op je betaalrekening staat de hoeveelheid energie die je op een dag hebt. Elke dag zijn er dingen die je wílt doen en die je móet doen. Doe je teveel op een dag, dan kom je ‘in het rood’ te staan. Dit zorgt ervoor dat je de volgende dag, als je dagloon gestort is, met minder energie begint dan de dag ervoor.

Heb je MS, dan is je dagloon minder dan voordat je de diagnose kreeg. Toen had je min of meer onbeperkte energie. Die heb je nu niet meer en daardoor ga je vaker over je grens heen en beland je ‘in het rood’. Ook heb je met MS hogere kosten dan voorheen, omdat activiteiten je nu meer energie kosten. Om weer ‘uit het rood’ te komen, is ook meer hersteltijd nodig. Daarom is het belangrijk om niet te veel en te vaak over je grenzen heen te gaan.

Plan je activiteiten

Veel mensen hebben niet door dat ze energie verbruiken als het goed gaat. Je gaat gewoon door en merkt pas later dat je veel energie verbruikt hebt. Het helpt in dat soort gevallen om vooraf een zogenaamde begroting van je energie te maken en je activiteiten per dag te plannen. Doe dit de avond van te voren, dan kun je redelijk goed inschatten hoe realistisch je planning is.

Hou er bij het maken van je planning rekening mee dat de ene activiteit meer energie kost dan de andere. Ook binnen een activiteit kan de energie verschillen. Met koken bijvoorbeeld maakt het uit of je de keuken voor jezelf hebt, of dat er anderen aanwezig zijn die je aandacht vragen. Eenzelfde activiteit is altijd even zwaar, ongeacht wanneer je deze uitvoert. Maar het kan soms wel anders aanvoelen, als je bijvoorbeeld al veel energie hebt ‘uitgegeven’.

Het timen van je activiteiten is belangrijk. Als je je bijvoorbeeld erg moet concentreren, dan kun je dit het beste plannen als je nog energie hebt. Ook de tijdsduur van een activiteit heeft invloed. Later in de activiteit is je energie minder. Het kan dus slim zijn om soms een pauze in te lassen.

Inplannen van rustmomenten is heel belangrijk; doe dit daarom als eerste. Pauzes zijn effectiever als je nog niet ‘in het rood’ staat; je herstelt dan sneller en makkelijker. Plan ook ruimte voor dingen die je ‘eventjes tussendoor’ doet en onverwachte dingen; deze kosten je namelijk ook energie. Ze komen vaker voor dan je denkt, en verklaren waarom je je ‘s avonds vaak vermoeider voelt dan anders.

Chat

In de chat komt een aantal voorbeelden voorbij van ‘eventjes-dingen’ en onverwachte dingen waar Célie op reageert:

• De deurbel gaat; er wordt een pakje bezorgd om aan te nemen voor de buren.

Je hebt hierbij een keuze of je opendoet of niet.

• Telefoontjes, allemaal op dezelfde dag.

Je kunt jezelf hierbij afvragen of je per se op dat moment moet opnemen.

• Onverwachte visite.

Als je een planning hebt gemaakt voor die dag, dan weet je ook of de visite hier nog in past. Bedenk dat onverwachte visite er rekening mee hoort te houden dat het jou misschien niet uitkomt. Dat kun je ook gerust zeggen.

• Even nog wat werk afmaken.

Vaak heb je hier al een grens gevoeld. Als je op dit moment rust neemt, dan voorkom je dat je (dieper) ‘in het rood’ komt te staan.

Overtuigingen

In het tweede deel van het webinar werd ingegaan op overtuigingen die je hebt. Deze kunnen een goed energiemanagement in de weg zitten of juist bevorderen.

Vaak is er een stemmetje in je hoofd, dat zegt “ja, maar…” Het wordt ingegeven door overtuigingen die je kunnen beperken in je energiemanagement. Gelukkig kun je ze ook omdraaien of anders benaderen, zodat ze juist je energiemanagement bevorderen. Een paar voorbeelden:

• ‘Overdag op de bank tv liggen kijken hoort niet.’

Je kunt echter ook redeneren dat op de bank liggen je de rust geeft die je nodig hebt om andere dingen te kunnen doen.

• “Dat stofzuigen maak ik eerst even af. Ik neem daarna wel pauze.”

Hier geldt dat als je eerder pauze neemt, je minder hersteltijd nodig hebt om weer iets anders te kunnen doen. Je gaat minder in het rood en bewaakt beter je grenzen.

• “Ja, maar ik heb toegezegd, dus nu moet ik het ook doen.”

De overtuiging dat je afspraken moet nakomen, kun je ombuigen naar dat je best terug mag komen op afspraken.

• Iemand zegt: ”Ik heb NU je hulp nodig.”

Durf te kiezen voor jezelf. Alleen jíj weet of je nog energie hebt en jij kunt afwegen of het je waard is om (iets) in het rood te gaan. Bedenk ook dat het niet jouw probleem is en dat je niet alles voor een ander hoeft op te lossen.

Tenslotte komt aan bod hoe lastig het is om anderen om hulp te vragen. Een paar tips:

• Vertel waarom je om hulp vraagt

Stel je vraagt hulp, omdat je hiermee energie kunt sparen voor andere (belangrijkere) dingen. Het kan dan helpen om dit bij je vraag ook te verwoorden, zodat duidelijk is waarom je hulp vraagt. Iemand geeft het voorbeeld dat ze vraagt of de ander haar kind wil ophalen, zodat zij ‘s avonds kan gaan zingen. Mensen met MS zullen allemaal wel herkennen dat het lastig uit te leggen is waarom je het ene moment rust neemt en het volgende actief bent.

• Vraag tijdig om hulp

Bij het maken van een planning kun je al bepalen bij welke activiteit(en) je hulp nodig hebt. Deze kun je dan ook meteen al vragen.

• Maak een groepsapp aan

Je kunt een Whatsapp-groep aanmaken met mensen die je weleens willen helpen, maar niet structureel kunnen. Wanneer je dan hulp nodig hebt, vraag je dat in de groeps-App. Degene die wil helpen, kan dan reageren.

Naar inhoudsopgave