Tremoren

Zenuwschade bij MS kan verschillende problemen geven bij spierbewegingen, zoals tremoren. Een tremor is een bevende of schuddende beweging waarover je geen controle hebt. Doordat je ongewild je spieren aanspant, gaan een of meerdere lichaamsdelen schudden. Tussen de 25% en 60% van de mensen met MS hebben in meer of mindere mate last van tremoren. Hier lees je over de oorzaken, gevolgen en behandelmogelijkheden. Ook vind je praktische tips om de dag goed door te komen als je tremoren hebt.

Een ander spiergerelateerde klacht die je kunt ervaren en die een beetje lijkt op een tremor, is een spasme. Dit is een spiersamentrekking die een beweging in gang zet die je zelf meestal niet kunt onderbreken. Denk aan een been dat ineens uitschiet. Lees meer over spasmen bij MS en wat je eraan kunt doen.

De meeste mensen met MS hebben tremoren in hun hand of arm. Soms komen tremoren ook voor in benen, romp of hoofd. De meest voorkomende tremor is als je iets probeert te doen of pakken.

Zodra je er bijna bent, wordt de tremor erger. Ook kan een tremor ontstaan als je zit of staat en je spieren je lichaam in balans proberen te houden.

Tremoren kunnen kleine, schuddende bewegingen zijn of grotere heftige bewegingen. Meestal gaat het om een ritmisch heen en weer schudden, maar de beweging kan ook onregelmatig en onvoorspelbaar zijn.

Bij ernstige tremoren, die bijvoorbeeld ook je bovenarmen beïnvloeden, kun je onwillekeurige, weids uitslaande bewegingen maken.

Wat zijn de oorzaken?

Tremoren ontstaan door MS-schade in:

• de kleine hersenen, die zorgen voor je balans en coördinatie;
• de thalamuseivormige, grijze stof, gelegen in beide hersenhelften. Aan de onderkant vergroeid met de hypothalamus en aan de zijkant met de grote hersenen. Meer... en basale ganglia, die zorgen voor gecontroleerde bewegingen.

Andere oorzaken kunnen zijn:

• spierzwakte;
• problemen met je houding;
• een bijwerking van bepaalde medicijnen, bijvoorbeeld astmamedicatie;
• andere neurologische aandoeningen, zoals de ziekte van Parkinson.

Wat zijn de gevolgen?

Tremoren kunnen zeer verschillende effecten hebben. Het kan zijn dat je milde klachten hebt, die alleen jij merkt. Maar je kunt bijvoorbeeld ook moeite hebben om een drankje te dragen zonder te knoeien of een pen vast te houden om te schrijven.

Als de tremoren héél heftig zijn, kunnen dagelijkse dingen als eten, drinken en jezelf aankleden moeilijk zijn of zelfs onmogelijk zonder hulp. Wanneer je een tremor in je hoofd hebt, kun je onder meer problemen hebben met duidelijk spreken of het coördineren van je oogbewegingen.

Resteffecten na schub

Tremoren komen en gaan, maar kunnen ook progressief van aard zijn (dan worden ze steeds erger). Als je tijdens een schubeen terugval in - of opflakkering van - MS. Een een periode met klachten, die ook wel aanval of exacerbatie wordt genoemd. Meer... last hebt van een tremor, kun je na de schub nog wat resteffecten merken.

Ervaringen en gevoelens bespreken

Met name hevige tremoren hebben effect op je zelfstandigheid, welzijn en sociale leven. Hierdoor kun je gevoelens van schaamte en angst ervaren. En angst heeft weer een negatieve invloed op je tremor.

Praat met lotgenoten over je ervaringen en gevoelens, je staat er niet alleen voor. Met je arts, fysio- en/of ergotherapeut kun je de mogelijkheden bespreken om het ongemak te verlichten.

Tremoren staan bekend als een moeilijk te behandelen klacht. Er is geen standaard behandeling die voor iedereen werkt. Probeer jouw triggers te achterhalen en onderzoek vervolgens wat voor jou de beste oplossing is. Dit lukt niet binnen een paar dagen, dit proces kost tijd en doorzettingsvermogen.

Fysiotherapie en ergotherapie

Fysio- en ergotherapie kunnen tremoren niet laten verdwijnen, maar de effecten wel verminderen. Binnen de revalidatie kunnen de fysio- en ergotherapeut jouw mogelijkheden bekijken, bijvoorbeeld op het gebied van:

• houding en balans (evenwicht);
• beweging;
• stabiliteit van je ‘core’ (ondersteuning van je rug en romp);
• spraak.

Medicatie

Er is geen medicatie specifiek voor tremoren. Sommige mensen ervaren wel dat medicijnen voor andere klachten een positief effect hebben op hun tremor. Zo kúnnen hoge doseringen propranolol tremoren verminderen. Deze constatering is overigens (nog) niet bevestigd in klinische trials en het effect is waarschijnlijk tijdelijk.

Ook hoge doseringen isoniazid kunnen tremoren verminderen, maar dit medicijn heeft vervelende bijwerkingen. Bespreek met je arts of medicatie voor jou een optie is.

Operatie bij ernstige tremoren

Als je zeer ernstige tremoren hebt, kán een operatie je kwaliteit van leven verbeteren. Bijvoorbeeld als je door je tremoren jezelf of je zorgverleners regelmatig verwondt. Maar een operatie is echt alleen een noodoplossing als andere opties niet helpen.

Wat kun je zelf doen?

Er zijn verschillende technieken om zo goed mogelijk met je tremor om te gaan en je dag goed door te komen:

• Plan je bewegingen al in je hoofd voordat je ze uitvoert.
• Probeer elke handeling stap voor stap te doen en besteed (bewust) aandacht aan hoe je loopt.
• Concentreer je op één ding tegelijk.
• Plan wat je op een dag wilt doen, zet belangrijke dingen boven aan je lijstje en bouw rustmomenten in.
• Probeer stress zoveel mogelijk te beperken.
• Probeer zo fit mogelijk te blijven en eet gezond.
• Gebruik diverse hulpmiddelen in de keuken om het koken gemakkelijker te maken.
• Zorg voor ondersteuning als je zit.
• De ergotherapeut kan je helpen de technieken te vinden die voor jou het best werken.

Praktische tips

• Aanraking kan een tremor soms stoppen.
• Vermijd kleding met onhandige knopen of ritsen.
• Gebruik je make-up? Overweeg dan permanente make-up.
• Koop voorgesneden groenten, zodat je zelf niet hoeft te snijden.
• Gebruik bij het drinken een rietje, om knoeien te voorkomen.
• Ga zoveel mogelijk zitten bij je handelingen of activiteiten in plaats van te staan.
• Gebruik spraakherkenningssoftware op de computer, zodat je niet hoeft te typen.
• Vraag thuiszorg aan als je door tremoren je dagelijkse (huishoudelijke) activiteiten niet kunt uitvoeren.