Spraakproblemen bij MS

Spraakproblemen bij MS

Verschillende gebieden in de hersenen controleren onze spraakpatronen. De hersenstam is hierbij, net als bij het slikken, heel belangrijk. Door laesies in dit gebied kan het spreken in meer of mindere mate zijn aangetast. De meest voorkomende oorzaak van spraakproblemen bij MS heet dysarthrie.

Dysartrieuitspraakstoornis, slechte articulatie bij het spreken te wijten aan het niet goed functioneren van de spieren. De oorzaak van dysartrie is vaak de ontstane schade aan het centraal zenuwstelsel of aan een perifere motorische zenuw. Meer... wil zeggen dat de mogelijkheid tot begrijpen en onthouden van woorden en het maken van zinsconstructies niet verloren is gegaan, maar de mogelijkheid om duidelijk te spreken is aangetast.

Verschijnselen:

• onduidelijk, ongearticuleerd, onnauwkeurig en langzaam praten
• zachte of zwakke stem als gevolg van ademhalingsproblemen
• moeite met volume en snelheid
• nasaal praten
• uitzonderlijk lange pauzes tussen woorden of lettergrepen van woorden.

Slechts een klein percentage mensen met MS ervaart een andere vorm van verslechtering van het spreken, dysphasie genaamd. Dysphasie is het onvoldoende begrijpen wat er wordt gezegd en het onvermogen om de woordenschat en de grammatica te herinneren en die te gebruiken om een zin op te bouwen.

Zonder twijfel is het meest algemene herkenbare probleem de onduidelijke, ongearticuleerde spraak. Veel mensen met MS maken hier melding van. Onduidelijk praten kan samen met een verminderde mobiliteit soms leiden tot beschuldiging van dronkenschap of verminderde intelligentie. Dit gebrek aan begrip kan het zelfvertrouwen aantasten, angst veroorzaken en leiden tot het verlies van eigenwaarde. Een klein gebrek kan een grote handicap worden.

Spraakproblemen, zoals bijvoorbeeld een zwakke stem verergeren bij vermoeidheid. Vaak melden mensen met MS een verergering van problemen tegen de avond ook als het verder een goede dag is. Spraakproblemen kunnen ook verergeren gedurende periodes van terugval.

Spraakles

Vroegtijdige verwijzing naar een logopedist is, ook bij spraakproblemen, belangrijk en heeft het meest succes in periodes van terugval.
Bepaalde methodes zijn er op gericht om mensen te helpen spraakverslechtering het hoofd te bieden door meer controle over hun spraak te ontwikkelen en uiteindelijk het spreken meer verstaanbaar te maken.

Het leren van:

• het belang van een goede houding
• hoe de relevante spieren zo sterk mogelijk te maken
• hoe duidelijk te articuleren, langzamer te spreken en regelmatig te pauzeren
• hoe de klemtoon en de intonatie te versterken
• in voordrachten en gesprekken de belangrijkste punten eerst te vertellen als het energieniveau nog hoog is
• hoe de strijd met achtergrondgeluid te vermijden (stemverheffing kan spasmen verergeren en het articuleren verminderen)
• spasmen van de tong te verminderen
• de ademhaling te controleren
• stemversterkers of communicatiehulpmiddelen te gebruiken als spreken tijdelijk of blijvend erg zwak wordt.

Ademhalingstraining thuis

Je kunt thuis een aantal oefeningen doen om de betreffende spieren te trainen. Voor veel van deze oefeningen is het gebruik van een spiegel aan te raden.

• Blaas met een rietje zo lang mogelijk bellen in een glas water. Steek het rietje bij voorkeur 4 à 5 cm diep in het water
• Adem diep in en blaas zo hard mogelijk
• Zeg zo lang mogelijk één klank op één uitademing
• Zing
• Zeg enkele malen /aa/-/ie/-/oe/. Zorg dat je lippen goed bewegen
• Steek je tong uit en krul de tongpunt afwisselend naar je neus en kin
• Steek je tong uit en probeer ze afwisselend te ontspannen (brede tong) en op te spannen (smalle tong)
• Slinger je tongpunt tussen je mondhoeken. Zorg ervoor dat je tong je onder- en bovenlip niet raakt
• Zeg enkele keren zo krachtig mogelijk /K/
• Blaas je wangen zo dik mogelijk op. Breng de lucht daarna van de ene naar de andere wang
• Zuig je wangen zo diep mogelijk in
• Beweeg je onderkaak zo ver mogelijk naar links en naar rechts
• Breng je onderkaak zo ver mogelijk naar voor en trek ze dan zo ver mogelijk terug naar achter.

Snelle verwijzing

Bij een snelle doorverwijzing naar een logopedist zijn de kansen beter om de spraak en slikproblemen te verlichten. Vroegtijdige verwijzing is van belang voor regelmatige controle en vervolgtherapie, om problemen te ontdekken en mogelijk zelfs te voorkomen.