Slikken

Ongeveer de helft van de mensen met MS krijgt problemen met slikken. Soms ben je je hiervan niet eens bewust, waardoor weer andere klachten kunnen ontstaan. Hier lees je welke slikproblemen het meest voorkomen, wat de oorzaken en gevolgen zijn en wat je eraan kunt (laten) doen.

• Problemen met kauwen.
• Voedsel blijft in je keelholte steken.
• Je krijgt voedsel langzaam of moeilijk achter in je mond.
• Je moet tijdens en na het eten hoesten.
• Je maakt veel speeksel aan, waardoor je gaat ‘spetteren’ en ‘kwijlen’.
• Je verslikt je regelmatig.

Slikproblemen (‘dysphagie’) kunnen in alle fasen van het slikproces voorkomen. Zo kun je problemen ervaren als het eten in je mond zit, tijdens het kauwen en met doorslikken.

Als het voedsel zich in de keelholte bevindt en je zet de slikreactie te laat in, kun je je verslikken.

Ook kunnen de etensresten in de keelholte zich ophopen, waardoor de kans groot is dat eten en vocht in je luchtwegen komen. Dat kan weer leiden tot longontstekingen en luchtweginfecties. Lees meer over het slikproces.

Wat zijn de oorzaken?

MS-laesies zorgen voor schade aan het centraal zenuwstelsel. Bij slikproblemen zit die schade in het deel van de hersenen dat het slikken controleert of de zenuwen die daarmee een relatie hebben.

Vroeger dacht men dat slikproblemen alleen optraden bij mensen die al langere tijd MS hebben.

Hoewel het klopt dat je met meerdere lichamelijke beperkingen vaker slikproblemen ontwikkelt, kun je ook al in een vroeg stadium van MS problemen met eten en slikken krijgen.

Wat zijn de gevolgen?

Problemen met eten en slikken kunnen je angstig en bezorgd maken. Als deze problemen niet tijdig behandeld worden, kunnen ze bovendien ernstige(re) gezondheidsklachten opleveren.

Zo ontstaan nogal eens long- en luchtweginfecties doordat eten en vocht in de luchtwegen komen. In extreme situaties kun je ondervoed raken, uitdrogen of zelfs de eetstoornis anorexia nervosa ontwikkelen.

Het is dus belangrijk dat uw (huis)arts aanhoudende en steeds terugkomende ontstekingen van de luchtwegen verder onderzoekt en niet alleen behandelt met wéér een antibioticakuur.

Vaak zijn bij de diagnose en behandeling van slikproblemen meerdere deskundigen betrokken, zoals een radioloog, een logopedist en een diëtist:

• De radioloog kan bijvoorbeeld een videodoorlichting maken. Dan volgt hij met bewegende röntgenbeelden het slikproces van je mond tot je slokdarm om de precieze oorzaak en plaats van het slikprobleem te bepalen.
• De logopedist kan observeren hoe je eet en drinkt en advies geven over je manier van slikken. Zo kan het helpen om tijdens het slikken je kin in te trekken om je luchtwegen te sluiten en daarmee de kans op verslikken te verminderen.
• De diëtist kan je begeleiden bij hoe je je eten klaarmaakt, zodat je veiliger en makkelijker kunt slikken en ook gezond en voldoende eet. Zo kan een zacht dieet van gepureerd of fijngemaakt voedsel het gevoel dat eten in je keel blijft steken en de kans op verslikken verminderen. Ook kan het helpen om dranken dikker te maken door bijvoorbeeld maïsmeel (maïzena) toe te voegen. Als de drank dikker is, gaat deze langzamer en meer gecontroleerd door je keel en slokdarm.

Wat kun je zelf doen?

Je kunt zelf slikproblemen verminderen door:

• een goede houding tijdens het eten en drinken;
• in een ontspannen sfeer en dus niet gehaast te eten;
• de tijd te nemen om goed te kauwen en na het slikken steeds even te wachten;
• vloeibaar en vast voedsel af te wisselen;
• droog voedsel vochtiger te maken door jus of saus toe te voegen;
• tijdens het eten zo min mogelijk te praten;
• na elke maaltijd kleine beetje water te drinken om het in de keelholte achtergebleven voedsel te verwijderen en daarna je mond schoon te maken door bewust te hoesten;
• na het eten ten minste 30 minuten rechtop te zitten.

Het slikproces begint al voordat er voedsel in je mond zit. Bij het ruiken en zien van eten bereid je je namelijk onbewust al voor op hoe het zal smaken en aanvoelen. Houd hier rekening mee als je overschakelt op een zacht dieet.

Hoewel bindmiddelen en gepureerde etenspreparaten in de loop van de jaren zijn verbeterd, ziet zacht voedsel er vaak toch minder lekker uit.

Soms moet je een afweging maken tussen het plezier van gewoon eten en het oplossen van je slikproblemen. Lees hier meer over reuk- en smaakproblemen bij MS…