Mondzorg

Mondzorg bij MS

Als u de diagnose multiple sclerose krijgt, staat een bezoek aan de tandarts gewoonlijk niet bovenaan uw prioriteitenlijst. Andere belangrijke onderzoeken en artsenbezoeken zijn ophanden. En toch is juist dit de tijd om aan uw mondgezondheid te denken en voorzorgsmaatregelen te treffen.

Aandoeningen in de mondholte – hoe zijn deze te voorkomen?

De meest voorkomende aandoeningen van de mondholte zijn cariës, de zogenaamde “gaatjes” in de tand, tandvleesaandoeningen zoals bijvoorbeeld parodontitis en aandoeningen van het mondslijmvlies.

Tot de laatste behoren de klassieke “drukplekjes”, schimmelinfecties of kwaadaardige tumoren. Cariës wordt veroorzaakt door bacteriën in de mondholte. Deze bacteriën breken vergistbare koolhydraten, dus suiker uit voedsel en dranken, af. Daarbij ontstaat een organisch zuur dat de buitenste laag van de tand, het tandglazuur, aantast.

Gingivitis en parodontitis

De meest voorkomende ontstekingen van tandvlees en steunweefsel van tanden en kiezen zijn gingivitis en parodontitis. Beide aandoeningen worden veroorzaakt door afzetting van bacteriën, ook wel bacteriële tandplak/plaque genoemd.

Bij gingivitis blijft de ontsteking beperkt tot de rand van het tandvlees en kan binnen korte tijd, wanneer men de tanden weer zorgvuldig reinigt, worden verholpen. Een van de symptomen is het veelvuldig voorkomen van tandvleesbloedingen tijdens het tandenpoetsen. Wanneer de ontsteking niet wordt behandeld, kan deze zich naar dieper gelegen weefsels uitbreiden. Door de ontsteking treedt afbraak van het bot en het steunweefsel van tanden en kiezen op – in het ergste geval tot aan de worteltop of zelfs nog verder.

Kenmerken van parodontitis zijn onder andere ‘bewegelijke tanden’ (loszittende tanden/gebitsverschuiving), ontstaan van ruimte tussen de tanden of verlies van tanden, maar ook slechte adem. Pijnklachten komen maar zelden voor, daarom wordt de aandoening meestal laat herkend. Aandoeningen of medicijnen die het immuunsysteem of de doorbloeding van de haarvaten beïnvloeden, zijn bijkomende factoren die bijvoorbeeld de afbraak van tanden en kiezen bij diabetes versnellen.

De opvatting dat parodontitis door een aandoening als MS of door het ‘ouder worden’ kan ontstaan, is  onjuist.

Vanwege het veelvuldig optreden van veranderingen van het mondslijmvlies bij verminderde afweer en immuunsuppressie (zoals bijvoorbeeld veranderingen die op een kwaadaardige tumor kunnen wijzen, schimmelziekten) moet het slijmvlies van de mond regelmatig worden gecontroleerd.

Vroegtijdig opsporen – hoe kan ik daar zelf aan bijdragen?

Om cariës en parodontitis te voorkomen, moet men er vooral voor zorgen het aantal bacteriën te beperken. Daarom wordt met name zorgvuldig poetsen van de tanden en professionele gebitsreiniging aangeraden. Anderzijds moet men om cariës te voorkomen minder suiker gebruiken en bijvoorbeeld afzien van ‘snackjes’ tussendoor.

Gebruik van tandvriendelijke levensmiddelen zoals suikervrij snoepgoed en gebitsbeschermende producten kunnen wel worden aangeraden. Voor fluoridering van het gebit kunnen hoog-fluoridepreparaten worden gebruikt. Mocht een van deze factoren niet toepasbaar of beïnvloedbaar zijn, dan dient op zijn minst een andere factor overwogen te worden. In het ideale geval wordt uiterlijk bij het stellen van de diagnose “MS” een bezoek aan de tandarts gepland.

Een rapport met aanvullende röntgenfoto’s, bijvoorbeeld een overzichtsröntgenfoto, geven de huidige situatie weer. Op dit tijdstip kan het lichaam een tandheelkundige behandeling nog goed verdragen. Gewoonlijk kan een behandeling zonder veel problemen en met actieve medewerking van de patiënt worden uitgevoerd. Na dit eerste herstel van de mondgezondheid wordt het resultaat tijdens regelmatige vervolgonderzoeken en individuele profylaxesessies in stand gehouden.

Tijdens de sessies wordt een individueel plan voor mondverzorging opgesteld en wordt uitleg gegeven over de hulpmiddelen voor mond- en protheseverzorging. Gedurende het verdere verloop van de ziekte moet u niet nalaten om mond- en protheseverzorging aan zogenaamde “derden” over te laten. Wanneer het voor u niet meer mogelijk is zelf uw mond zodanig te verzorgen dat daardoor de bacteriën tot een veilig aantal worden beperkt, is het moment gekomen de verzorgingshulpmiddelen aan het verhoogde ziekterisico aan te passen, de persoon die u komt helpen met mondverzorging te vertellen hoe hij dat moet doen en vaker een sessie bij de mondhygiëniste te plannen.

Wat kunnen de mensen in mijn omgeving doen?

Om het voor u mogelijk te maken zolang mogelijk zelf uw mond te verzorgen, staan er, behalve sonische tandenborstels en een tandpasta met lage slijtagewaarde, ook nog andere hulpmiddelen tot uw beschikking. U kunt naar behoefte gebruik maken van driekopstandenborstels, individueel aangepaste tandenborstels (ontwikkeling samen met fysio- en ergotherapie), interdentaal borsteltjes met speciaal gevormde handgrepen, tandpasta’s of fluoridegels voor intensieve cariësprofylaxe of antiseptische producten (bijvoorbeeld Chloorhexidine als gel of als mondspoeling).

Maar ook speciale mondsteunen waardoor het openhouden van de mond tijdens de mondverzorging wordt vergemakkelijkt of pompflesjes om de producten aan te brengen kunnen worden gebruikt.

Steeds meer tandartspraktijken zijn barrièrevrij ingericht en derhalve goed toegankelijk. Hier moet u bij het kiezen van uw tandarts goed op letten, want onderbreking van de tandheelkundige verzorging (bijvoorbeeld bij afnemende mobiliteit) moet zoveel mogelijk worden voorkomen. Ook is het handig om bij het organiseren van tandartsbezoeken zo tijdig mogelijk te vragen of iemand uit uw omgeving met u mee wil gaan.

Met name verpleeghuizen werken steeds vaker samen met mobiele tandartsen en maken het mogelijk de profylaxe en de komende behandelingen uit te voeren als u in de rolstoel zit of bij u thuis wanneer u op bed ligt. Het is belangrijk om bij verpleeghuizen na te vragen of wordt samengewerkt met een mobiele tandartsenpraktijk.

Tekst: Dr.Angela Stillhart, tandarts en hoofd van de mobiele tandartsenpraktijk mobilDent™, Centrum voor Tandheelkunde van de Universiteit in Zürich, Zwitserland.

Bron: FORTE nr.4
https://www.multiplesklerose.ch/PDF/de/Forte_Magazin/FORTE_04-15_DE.pdf