‘Meet the Scientist’

Meet the Scientist 2020

Wetenschappers over cognitieve problemen bij MS

Eind 2020 organiseerde neurowetenschapper en onderzoeker Hanneke Hulst ‘Meet the Scientist’. Dit is een online evenement over MS en cognitieHet geheel van informatieverwerkingsprocessen waartoe de mens in staat is. De hogere hersenfuncties die bestaan uit de volgende functies: begrips-en spraakvermogen, rekenvermogen, geheugen, aandachtsvermogen en functies zoals plannen, probleemoplossing, enzovoort. Meer..., met zeven breakout-sessies met wetenschappers. Een impressie.

Door: Inge Mennen

‘MS kent veel verschillende klachten. Sommige zichtbaar, andere niet. Tot die onzichtbare klachten behoren cognitieve beperkingen. Ongeveer de helft van de mensen met MS ervaart cognitieve beperkingen, in meer of mindere mate. De beperkingen komen voor bij elke vorm van MS, maar treden wat meer op bij progressieve vormen. Cognitieve beperkingen ontwikkelen zich over het algemeen langzaam. Ze houden verband met het aantal laesies en de locatie van de laesies. Ook is er een verband met

Meest voorkomende klachten

Omdat MS elk deel van de hersenen kan raken, kan ook elke cognitieve functie geraakt worden. De meest voorkomende problemen zijn:

• Geheugenproblemen, vooral bij het onthouden van recente gebeurtenissen. Er zijn meer problemen met het onthouden van auditieve informatie dan bij visuele informatie.
• Aandacht en concentratie. Lang concentreren op een taak of verschillende taken tegelijk uitvoeren.
• Niet op woorden kunnen komen.
• Vertraagde informatieverwerking. Er is meer tijd nodig om taken af te maken of beslissingen te nemen. Deze beperking is vaak de eerste die ontstaat.
• Abstract redeneren en probleemoplossing.

Daarnaast hebben MS-patiënten moeite met uitvoerende functies zoals plannen en organiseren. Verder kunnen er problemen ontstaan op het werk en in het gezinsleven. De omgeving snapt niet altijd goed dat er cognitieve beperkingen kunnen optreden bij MS. Dit onbegrip kan tot boosheid en frustratie leiden bij zowel patiënten als hun naasten. 

Informatie en interventie

Het is belangrijk cognitieve beperkingen vroegtijdig te signaleren. Wanneer cognitieve beperkingen zijn vastgesteld, is het van belang om zowel de persoon met MS als de familie goede voorlichting en informatie hierover te geven. In aanvulling hierop moeten de cognitieve beperkingen gemonitord blijven worden. Tot slot is het belangrijk om interventies in te zetten en te kijken naar aanpassingen in het dagelijks leven. Dit kan de beperkingen verbeteren en helpt mee om zo goed mogelijk te kunnen functioneren.

Tips

Een paar veel voorkomende cognitieve beperkingen en wat je eraan kunt doen, kun je hieronder lezen:

• “Ik ben snel afgeleid en vergeet soms wat ik aan het doen was”

Focus op één ding tegelijk en doe bijvoorbeeld radio of tv uit. Werk op een plek waar je zo min mogelijk afgeleid wordt door andere mensen. Zet je telefoon uit of op stil, zodat je niet onderbroken wordt. Vertel mensen dat je snel afgeleid bent en vraag ze hiermee rekening te houden.

• “Het volgen van een gesprek is soms lastig voor mij”

Laat mensen weten dat je dit moeilijk vindt, om zo misverstanden te voorkomen. Ook kun je mensen vragen langzamer te praten of een tegelijk en niet door elkaar. Vraag om een pauze in het gesprek. Op die manier kun je de informatie op je laten inwerken, voor je reageert. Je kunt er ook voor kiezen om een-op-een met mensen een gesprek te hebben.

• “Ik vergeet makkelijk dingen”

Probeer kalm te blijven, zodat je hoofd weer helder is en je beter na kunt denken. Stress helpt namelijk niet mee om het je te herinneren. Schrijf dingen op of gebruik een agenda of herinnering op je telefoon. Gebruik ezelsbruggetjes om dingen gemakkelijker te kunnen onthouden.

Meer over dit onderwerp en extra tips over hoe je om kunt gaan met cognitieve beperkingen, lees je hier.

Neurowetenschapper Hanneke Hulst onderzoekt wat het juiste moment is voor cognitieve revalidatie. Recent inzicht geeft aan dat er een optimaal moment is waarop hersenen succesvol getraind kunnen worden. Dit moment ligt mogelijk eerder dan tot nu toe werd gedacht.Voor een project om vroegtijdig cognitieve problemen op te sporen en preventief in te grijpen, ontving Hulst onlangs een subsidie van € 1,6 miljoen van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Voor dit project – met de naam ‘Don’t be late’ – worden deelnemers geselecteerd die geringe cognitieve problemen hebben en nog minimaal 12 uur per week werken. De deelnemers worden onderverdeeld in verschillende groepen. De ene groep krijgt een programma met fysieke training, gezonde voeding en cognitieve training aangeboden. De andere groep krijgt ondersteuning van één van onze MS-coaches.

Het MS Centrum Amsterdam beschikt over een expertisecentrum cognitie. Hier kunnen mensen met MS laten onderzoeken waar hun cognitieve klachten vandaan komen. Met de gegevens die in deze poli worden verzameld, kan gerichter behandeladvies worden gegeven. Wil je hier meer over weten, stuur dan een mail naar msencognitie@amsterdamumc.nl

Bronnen:

• Cognition and Emotional Changes van MSIF
• Cognitive changes van de National Multiple SclerosisZiekelijke verharding van weefsel. Bij MS gaat het om de vorming van verspreide harde plekken in hersenen en ruggenmerg. Meer... Society
• Flyer ‘Cognition and MS’ van de MS Society in Canada
• Tips for dealing with memory and thinking problems van de MS Society UK

Eerder verschenen in MSzien december 2020