Bijwerking? Meld het bij Bijwerkingencentrum Lareb!

Bijwerking? Meld het bij Bijwerkingencentrum Lareb!

Priya Somar, Michelle Haaksman, Saskia van der Boor, Rike van Eekeren

Elk medicijn of vaccin kan bijwerkingen geven. De meeste bijwerkingen zijn bekend en staan in de bijsluiter. Zeldzame bijwerkingen worden soms pas ontdekt wanneer een middel door een groot aantal mensen gebruikt wordt, voor een langere tijd of in combinatie met andere medicijnen of vaccins. Daarom is het belangrijk dat medicijnen en vaccins goed gemonitord worden, ook nadat ze op de markt zijn gekomen. In Nederland heeft Bijwerkingencentrum Lareb daar een belangrijke rol in.  Maar ook de mensen die medicijnen gebruiken en vaccins toegediend krijgen, zijn daarbij onmisbaar om hun ervaren bijwerkingen te delen.

Melden vergroot de medicijn- en vaccinveiligheid

Voordat medicijnen en vaccins op de markt komen, worden ze uitgebreid onderzocht en getest. De meeste bijwerkingen worden dan ook gesignaleerd en toegevoegd aan de bijsluiter van een middel. Toch worden sommige bijwerkingen pas later, in de praktijk ontdekt. Het melden van bijwerkingen is hierbij essentieel.

Doordat gebruikers en zorgverleners bijwerkingen melden, komt er meer informatie over nieuwe bijwerkingen, bijvoorbeeld over het beloop of de ernst van klachten. Deze kennis is belangrijk om bijwerkingen te herkennen en mogelijk ook te voorkomen in de toekomst. Ook kan het van invloed zijn op de keuze voor een medicijn of vaccin [1].

Meldingen van bijwerkingen na coronavaccinatie

Ook bij de coronavaccinatie is gebleken dat het melden van bijwerkingen cruciaal is. Dankzij meldingen van mensen in heel Europa is de zeldzame bijwerking trombose in combinatie met een laag aantal bloedplaatjes aan het licht gekomen bij de coronavaccins van AstraZeneca en Janssen. Bijwerkingencentrum Lareb had destijds 24 meldingen van deze zeldzame bijwerking uit Nederland ontvangen [1]. Tot en met augustus 2022 heeft Lareb ongeveer zo’n 230.000 meldingen ontvangen van vermoede bijwerkingen na coronavaccinatie [2]. De meeste meldingen gaan over de bekende bijwerkingen van deze vaccins. Dit zijn bijvoorbeeld: vermoeidheid, hoofdpijn, prikplekreacties, spierpijn, koude rillingen, koorts en gewrichtspijn [2, 3].

Bijwerkingen na coronavaccinatie bij mensen met MS

Lareb heeft ongeveer 200 bijwerkingmeldingen ontvangen na coronavaccinatie van mensen die aangaven MS te hebben (anno augustus 2022). De meeste meldingen gingen over de bekende bijwerkingen na vaccinatie die ook beschreven staan in de bijsluiter [3]. De helft van de meldingen ging over de eerste vaccinatie, een kwart over de tweede vaccinatie en een kwart over de derde of vierde vaccinatie. Het betrof ongeveer evenveel meldingen op de coronavaccins van Pfizer/BioNTech, Moderna en AstraZeneca.

Lareb ontving ook meldingen waarbij er sprake was een verergering van bestaande MS-klachten. Deze verergering werd bij een groot deel van de mensen mogelijk uitgelokt door bekende bijwerkingen van de vaccinatie, zoals koorts. De meeste melders gaven aan dat de klachten binnen één of twee dagen na vaccinatie ontstonden.

Verergering van MS-klachten na vaccinatie is ook in enkele internationale studies beschreven [4-9]. Het wisselt per studie hoeveel mensen last kregen van verergering van MS-klachten. Twee studies toonden aan dat dit voorkwam bij 2 en 15% na de Pfizer-vaccinatie. De klachten waren veelal kortdurend en werden waarschijnlijk uitgelokt door een bekende bijwerking zoals koorts [4, 5]. Het aantal mensen dat een acute verergering kreeg van MS-klachten na coronavaccinatie verschilde niet ten opzichte van de periode voor de vaccinatie [4, 6]. Op basis van bovenstaande gegevens lijkt het mogelijk dat een coronavaccinatie zorgt voor een tijdelijke verergering van bekende MS-klachten, al dan niet uitgelokt door koorts of griepachtige klachten als onderliggende bijwerkingen na vaccinatie.

Meer meldingen is meer kennis

Iedereen die een bijwerking ervaart, kan dit melden bij Bijwerkingencentrum Lareb. Een vermoeden is hierbij al voldoende. Het aantal meldingen zegt niets over hoe vaak een bijwerking voorkomt. Immers worden niet alle bijwerkingen gemeld, en niet alles wat gemeld wordt, is ook per definitie een bijwerking. De kracht van het meldsysteem zit in het feit dat een optelsom van vermoedens, na goede analyses, kan leiden tot nieuwe kennis over bijwerkingen. Kennis die voor zowel zorgverleners als patiënten van groot belang kan zijn. Elke melding draagt dus bij aan een veilig gebruik van medicijnen en vaccins. Ook jouw melding is dus belangrijk!

Over Bijwerkingencentrum Lareb

Bijwerkingencentrum Lareb is het meld- en kenniscentrum voor bijwerkingen van medicijnen en vaccins. Ook is Lareb het kenniscentrum voor medicijngebruik rondom de zwangerschap. Lareb geeft ook informatie over bijwerkingen op haar website. Wil je een bijwerking melden of meer informatie hebben over bijwerkingen van bepaalde medicijnen of vaccins? Kijk dan op www.lareb.nl.

Bronnen

1. Kant, A, van Hunsel F, Somar P. Coronavaccins, bijwerkingen en veiligheid. Medisch Contact. Augustus 2022. Beschikbaar via: https://www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/artikel/coronavaccins-bijwerkingen-en-veiligheid.htm.
2. Meldingen na coronavaccinatie. Bijwerkingencentrum Lareb. Beschikbaar via: https://www.lareb.nl/coronameldingen.
3. Bijsluiter coronavaccinaties. Beschikbaar via https://www.geneesmiddeleninformatiebank.nl/.
4. Achiron A, Dolev M, Menascu S, Zohar DN, Dreyer-Alster S, Miron S, Shirbint E, Magalashvili D, Flechter S, Givon U, Guber D, Stern Y, Polliack M, Falb R, Gurevich M. COVID-19 vaccination in patients with multiple sclerosisZiekelijke verharding van weefsel. Bij MS gaat het om de vorming van verspreide harde plekken in hersenen en ruggenmerg. Meer...: What we have learnt by February 2021. Mult Scler. 2021 May;27(6):864-870.
5. Lotan I, Wilf-Yarkoni A, Friedman Y, Stiebel-Kalish H, Steiner I, Hellmann MA. Safety of the BNT162b2 COVID-19 vaccine in multiple sclerosis (MS): Early experience from a tertiary MS center in Israel. Eur J Neurol. 2021 Jul 21:10.1111/ene.15028. doi: 10.1111/ene.15028. Epub ahead of print. PMID: 34288285; PMCID: PMC8444776.
6. Di Filippo M, Cordioli C, Malucchi S, Annovazzi P, Cavalla P, Torri Clerici V, et al. mRNA COVID-19 vaccines do not increase the short-term risk of clinical relapses in multiple sclerosis. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 2021;327200.
7. Hause AM, Baggs J, Gee J, Marquez P, Myers TR, Shimabukuro TT, Shay DK. Safety Monitoring of an Additional Dose of COVID-19 Vaccine – United States, August 12-September 19, 2021. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2021 Oct 1;70(39):1379-1384.
8. Briggs FBS, Mateen FJ, Schmidt H, Currie KM, Siefers HM, Crouthamel S, Bebo BF, Fiol J, Racke MK, O’Connor KC, Kolaczkowski LG, Klein P, Loud S, McBurney RN. COVID-19 Vaccination Reactogenicity in Persons With Multiple Sclerosis. Neurol Neuroimmunol Neuroinflamm. 2021 Nov 9;9(1):e1104. doi: 10.1212/NXI.0000000000001104. PMID: 34753828; PMCID: PMC8579248.
9. Toscano S, Chisari CG, Patti F. Multiple Sclerosis, COVID-19 and Vaccines: Making the Point. Neurol Ther. 2021 Oct 8. doi: 10.1007/s40120-021-00288-7. Epub ahead of print. PMID: 34625925.