Baclofenpomp bij spasticiteit

Baclofenpomp bij ernstige spasticiteit

Spasticiteit is een veel voorkomend symptoom bij mensen met MS. Meer dan een derde van hen heeft echter geen baat bij de eerstelijnsmedicatie baclofen in tabletvorm. Voor deze groep mensen met MS kan intrathecale baclofen-therapie (ITB) een geschikt alternatief zijn voor behandeling van hun spasticiteit.

Een groep Britse wetenschappers heeft onderzocht in hoeverre deze therapie impact op de cognitieve functies heeft.

Intrathecale baclofen-therapie

Bij intrathecale baclofen-therapie wordt het middel baclofen rechtstreeks ingebracht in het vocht dat zich in de ruimte rond het ruggenmerg bevindt, de zogeheten intrathecale ruimte. Hiertoe wordt in de buikholte een medicijnpompje geïmplanteerd waarin zich de baclofen bevindt. Aan dit pompje is een dunne katheter verbonden waardoor het medicijn wordt toegediend. De katheter is onder de huid aangebracht.

Intrathecale baclofen-therapie is een veilige en doeltreffende optie voor het behandelen van hardnekkige spasticiteit. Mensen met MS die van systemische medicatie, waarbij de medicijnen eerst een lange weg door het lichaam moeten afleggen, zijn overgestapt op intrathecale baclofen-therapie (ITB), waarbij het medicijn direct op de juiste plek in het ruggenmerg wordt toegediend, gaven een verbetering van concentratie en cognitieve prestaties aan.

Doel en verloop van onderzoek

Het doel van deze pilotstudie was om te beoordelen of de cognitieve functie verbeterde bij proefpersonen bij wie een baclofenpomp was geïmplanteerd voor betere beheersing van hun spasmen en om orale middelen tegen spasticiteit te beperken.

27 proefpersonen met MS beëindigden volgens de regels het onderzoek (3 personen met RRMSRelapsing Remitting Multiple Sclerose (RRMS) is een vorm van MS, waarbij perioden met klachten worden afgewisseld door perioden van geheel of gedeeltelijk herstel. Meer..., 17 personen met SPMSSecundair Progressieve MS (SPMS) Vorm van MS waarin (bijna) geen aanvallen meer voorkomen, maar lichaamsfuncties wél beschadigd kunnen raken. Meer... en 7 met PPMSPrimair Progressieve MS (PPMS) is de minst voorkomende vorm van multiple sclerose (MS). Deze vorm komt bij maar vijf procent van de mensen met MS voor. Bij PPMS is je ruggenmerg aangetast en merk je direct vanaf het begin achteruitgang: beide benen verstijven en verzwakken. Ook merk je dat de kracht in je benen steeds minder wordt. Opvallend is dat PPMS geen aanvallen kent. De eerste symptomen ervaar je vaak pas na je veertigste. Meer...). Hun gemiddelde leeftijd was 46 jaar [tussen de 26 – 56] en zij hadden een ziekteduur van gemiddeld 15 jaar. De meesten van hen gebruikten meerdere medicijnen tegen spasticiteit.

De proefpersonen kregen eerst ITB via lumbaalpunctieAftappen van lumbaalvocht - hersenruggenmergsvocht - met een holle naald in het ruggenmerg te steken ter hoogte van het niveau van de 3e - 4e of 5e lumbale ruggenwervel. Deze procedure wordt vaak toegepast bij MS om veranderingen in de samenstelling van cerebrospinaal vocht, die karakteristiek zijn voor MS te onderzoeken. Het gaat dan om verhoogd eiwitgehalte, de aanwezigheid van oligoclonale bandjes, verhoogd aantal witte bloedcellen. Meer.... Pas daarna vond de pompimplantatie plaats. De onderzoekers registreerden spasticiteit en cognitieve metingen bij aanvang van de ITB-therapie en drie maanden na implantatie van de pomp. Zij gebruikten tests voor het berekenen van de effectomvang en voerden subgroep-analyses uit bij proefpersonen die meer dan 2 medicaties of maximaal 1 medicatie gebruikten aan de baselineUitgangswaarde, uitgangs-situatie Meer....

Uitkomst van het onderzoek

De meeste proefpersonen gebruikten meerdere medicijnen tegen spasticiteit. Na implantatie van de baclofenpomp verbeterden de spasticiteitsscores significant. De gemiddelde ITB-dosis bij 3 maanden bedroeg 143mcg/per dag. 19 proefpersonen staakten alle andere behandelingen tegen spasticiteit. Er was op geen enkele cognitieve meting of stemmingsmeting een verslechtering te zien. Wel toonden de tests matige tot substantiële verbeteringen (bijvoorbeeld de Fatigue Severity Scale score). Verder bleek de effectomvang in de subgroep die meer dan 2 orale medicijnen tegen spasticiteit aan de baseline gebruikte groter dan de effectomvang in de subgroep met maximaal 1 medicijn.

Conclusie

Uit het onderzoek blijkt dat spasticiteitsscores universeel verbeterd zijn en dat ITB gunstige uitwerkingen heeft op metingen van moeheid, angst, auditieve aandacht, en verbaal werkgeheugen (oproepen en onthouden van woorden, cijfers etc). Verbetering van verwerkingssnelheid bij de proefpersonen die afzagen van hogere doses orale baclofen valt eveneens te constateren. Hieruit blijkt dat overstappen op ITB behalve vermindering van spasticiteit, mensen met MS ook nog extra cognitieve en psychologische voordelen biedt.

Bron: pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33618123/

Meer weten?

Op 18 november 2020 organiseerde de MS Vereniging Nederland een webinar over het onderwerp spasticiteit bij MS.