Verhoogd ijzergehalte al vroeg aanwezig

in MS-hersenen

Voordat hersenen van MS-patiënten door de ziekte aangetast worden, vertonen delen van hun brein een verhoogd ijzergehalte. Tot deze conclusie komt Jesper Hagemeier in zijn promotieonderzoek waarin hij het ijzergehalte van MS-patiënten in verschillende stadia van de ziekte onderzocht met behulp van MRI-scans. Op termijn zou nieuwe medicatie kunnen helpen dit schadelijke ijzer in de hersenen te verminderen.

Jesper Hagemeier promoveerde 15 januari 2015 bij VUmc.

De oorzaken van multiple sclerose, een chronische aandoening van de hersenen en het ruggenmerg, zijn nog niet helemaal bekend. Hagemeier: ‘We weten al langer dat er meer ijzer voorkomt in de beschadigde delen van de hersenen van MS-patiënten. De grote vraag bleef echter: is ijzer een gevolg of oorzaak van hersenschade?’.

Vroeg stadium

In zijn promotieonderzoek onderzocht Hagemeier of verhoogde ijzerconcentraties ook al voorkomen bij MS-patiënten met nog nauwelijks hersenschade. Hij gebruikte daarvoor een MRI-techniek die gevoelig is voor magnetische elementen waarvan ijzer de meest prominente is. Hagemeier toonde aan dat bij volwassen patiënten in een zeer vroeg stadium van de ziekte al verhoogde ijzerconcentraties aanwezig zijn. Verhoogde ijzerconcentraties werden voornamelijk gevonden in de thalamuseivormige, grijze stof, gelegen in beide hersenhelften. Aan de onderkant vergroeid met de hypothalamus en aan de zijkant met de grote hersenen. Meer... (grijze stofDe gebieden in de hersenen die met zenuwcellen gevuld zijn. Deze gebieden zien er grijs uit als je de hersenen doorsnijdt en bekijkt. Meer... in de hersenen die belangrijk is voor de communicatie tussen hersenstructuren) en de pulvinar nucleus (substructuur van de thalamus). Mogelijk is er al een ophoping van ijzer in de hersenen vóórdat er beschadiging optreedt en wellicht speelt het ijzer zelfs een rol in de ontwikkeling hiervan.

Tot op heden is MS-medicatie vooral gericht op symptoombestrijding. Nieuwe medicatie zou kunnen zorgen voor vermindering van schadelijk ijzer in de hersenen, en heeft daardoor potentieel een positief langetermijneffect als er vroeg wordt ingegrepen. Voordat er nieuwe medicatie kan worden ontwikkeld, zal eerst meer duidelijkheid moeten komen over hoe het ijzer in de hersenen terechtkomt.

Barrière tussen brein en bloedsomloop

IJzer is een belangrijk element in ons lichaam, maar kan in ongebonden vorm ook schadelijk zijn voor cellen. Het zit in voedsel en wordt via de twaalfvingerige darm opgenomen in de bloedsomloop. Het brein is een relatief afgesloten systeem, dus ongebonden ijzer uit de bloedsomloop kan niet zomaar in de hersenen binnenkomen en de hersencellen aantasten. IJzeropstapelingen in bepaalde hersenstructuren bij MS-patiënten zijn niet zozeer een kwestie van dieet, maar komen waarschijnlijk door cellulaire schade, afbraak van de witte stofEen in de biochemie vóórkomende natuurlijke en scherp te onderkennen en te beschrijven chemische stof, bijvoorbeeld het aminozuur alanine (C3NO2H8), glucose (C6O6H12) als bestanddeel van glycogeen enz. enz. Meer... in de hersenen en inflammatie. Bekend is dat bij MS-patiënten de barrière tussen het brein en de bloedsomloop beschadigd is. Er lopen verschillende onderzoeken die moeten achterhalen op welke manier ijzer in de hersenen van patiënten met MS terecht kan komen.

Dissertatie: The Irony of Iron: MRI and Brain Iron in Multiple SclerosisZiekelijke verharding van weefsel. Bij MS gaat het om de vorming van verspreide harde plekken in hersenen en ruggenmerg. Meer...
Promotoren: prof.dr. J.j.G. Geurts, prof.dr. F. Barkhof
Co-promotor: Prof.dr. R. Zivadinov