Twee bijzondere en verschillende situaties

De introductie van dit proefschrift vat de huidige kennis samen over twee bijzondere en verschillende situaties bij multipele sclerose (MS): Het ontstaan van MS op de kinderleeftijd en daarnaast MS tijdens zwangerschap. Vervolgens beschrijft de onderzoeker zijn eigen bevindingen op bij het onderzoek naar die situaties. Daarbij kon hij niet altijd bevestiging vinden van de tot nu toe heersende kennis. 

Samenvatting proefschrift Rinse Neuteboom

Klinisch beloop MS voor, tijdens en na zwangerschap

Het aantal MS aanvallen nam toe gedurende de eerste drie maanden na de bevalling. Eén jaar na de bevalling normaliseerde het aantal aanvallen weer.

Gezondheidgerelateerde kwaliteit van leven (KvL) verbeterde tijdens de zwangerschap. Dit was het meest duidelijk zichtbaar bij de de resultaten van de scorelijsten van vitaliteit en algehele gezondheid.

Minimaal negen maanden na de bevalling vonden we geen nadelige effecten van zwangerschap op MS-ziekteactiviteit . Minimaal negen maanden na de bevalling was ook KvL niet ten nadele veranderd, vergeleken met KvL tijdens de zwangerschap. Dit betekent dat er geen nadelige effecten zijn van zwangerschap op ziekte-activiteit op de middellange termijn, ondanks de verhoogde ziekte-activiteit direct na de bevalling.

De enige in de literatuur bekende voorspellers van een aanvaleen terugval in - of opflakkering van - MS. Een periode met klachten, die ook wel schub of exacerbatie wordt genoemd. Meer... direct na de bevalling zijn: het aantal aanvallen in het jaar voorafgaand aan de zwangerschap, het aantal aanvallen tijdens de zwangerschap en de duur van ziekte. Wij hebben echter de voorspellende waarde van deze parameters niet kunnen bevestigen.

Borstvoeding en ziekteactiviteit

Enige tijd geleden meldde een artikel  een mogelijk beschermende rol van borstvoeding tegen een aanval direct na de bevalling. Wij hebben geen aanwijzing voor een beschermende rol van borstvoeding tegen een aanval direct na de bevalling gevonden. Wel vonden we dat een hoge waarde in serumVloeistof uit het bloed. Bloed waaruit de cellen zijn verwijderd. Meer... van het chemokine interleukine-8 (IL-8) tijdens het eerste trimester geassocieerd was met een MS aanval direct na de bevalling. De lage positief voorspellende waarde zal waarschijnlijk het gebruik van IL-8 als voorspeller in de praktijk beperken.

Transcriptoom van monocyten voor en tijdens  zwangerschap

We vonden dat tijdens de zwangerschap de expressie van de Fc receptor CD64 verhoogd was. Deze resultaten ondersteunen daarmee de hypothese dat aangeboren immuniteit meer geactiveerd is tijdens de zwangerschap.

T cellen (Treg) en T helper (Th)17 cellen

Tegen onze verwachting in vonden we dat het aantal circulerende Treg gedaald was tijdens het eerste en derde trimester van de zwangerschap bij MS patiënten en gezonde controles. We vonden geen verschillen in percentages van circulerende Th17 cellen tijdens en na de zwangerschap bij MS patiënten en gezonde controles. Wij concludeerden dat circulerende Treg en Th17 cellen niet direct betrokken zijn bij de verbetering van MS tijdens de zwangerschap.

Serumwaarden van leptine voor, tijdens en na zwangerschap

We observeerden dat leptine significant verhoogd was tijdens de zwangerschap bij MS patiënten, vergeleken met voor de zwangerschap en tijdens het eerste trimester van de zwangerschap. Leptine waarden in serum tijdens de zwangerschap waren niet geassocieerd met een aanval in de eerste drie maanden na de bevalling. Daarom kan leptine niet gebruikt worden om een aanval direct na de bevalling te voorspellen. Wel vonden we dat vrouwen met de grootste relatieve daling in serum waarden van leptine na de bevalling de grootste kans hadden op een aanval in de eerste drie maanden na de bevalling.

Debuut van MS op de kinderleeftijd

Wij bespreken een retrospectieve studie, waarin alle grote kinderneurologische centra in Nederland participeerden. Wij onderzochten bij ons onderzoek kinderen met aandoeningen binnen het volledige spectrum van verkregen auto-immuun demyeliniserende aandoeningen van het centrale zenuwstelsel. 44% van de kinderen met een monofocale aanval kreeg uiteindelijk de diagnose MS. Van de kinderen met een polyfocale aanval werd bij 21% uiteindelijk de diagnose MS gesteld. Wij vonden dat zowel de Barkhof MRI criteria en de KIDMUS MRI criteria in staat waren om een uiteindelijke diagnose MS te voorspellen ten tijde van de eerste aanval. Echter, bij kinderen jonger dan tien jaar was de sensitiviteit van met name de KIDMUS MRI criteria erg laag (18%).

Analyse van de liquor cerebrospinalis toonde dat een verhoogde IgG index en de aanwezigheid van oligoklonale bandenDiagnostisch teken dat abnormale concentraties van bepaalde antistoffen aangeeft in het cerebrospinaal vocht. De aanwezigheid van oligoklonale banden in het cerebrospinaal vocht vinden we bij ongeveer 90 procent van de mensen met MS, maar het is niet specifiek voor MS. Meer... in liquor cerebrospinalis een toekomstige diagnose MS konden voorspellen. Opvallend was dat zowel kinderen met als zonder encefalopathie afwijkingen op de MRI hebben, die typisch zijn voor een acute gedissemineerde encefalomyelitis (ADEM) (grote afwijkingen en afwijkingen in de basale kernen en thalamuseivormige, grijze stof, gelegen in beide hersenhelften. Aan de onderkant vergroeid met de hypothalamus en aan de zijkant met de grote hersenen. Meer...).

Kinderen met MS, waarbij de MRI ten tijde van de eerste aanval aan minimaal drie van de vier Barkhof MRI criteria voor disseminatie in plaats voldeed, krijgen sneller een aanval na hun tweede aanval. We konden de voorspellende waarde van de childhood-onset MS potential index for early severity, ontworpen om snelle progressie van MS te voorspellen, niet aantonen.

ADEM of MS

We beschreven de capaciteit van alle bekende diagnostische MRI criteria bij kinderen om MS van ADEM te differentiëren. Wij vonden dat van alle vier onderzochte criteriasets de Callen criteria voor het onderscheid tussen ADEM en MS de beste testeigenschappen hadden.

Discussie

In de discussie worden alle bevindingen van de studies  samengevat en besproken in relatie tot de huidige literatuur. Vervolgens worden aanbevelingen voor toekomstig onderzoek gedaan.

Proefschrift: Childhood onset MS and MS during pregnancy
Promotoren: prof.dr. R.Q. Hintzenen prof.dr. J.D. Laman