Are you connected?

Brein van mannen met MS zwaarder getroffen

Bij een onderzoek onder ruim 150 mensen met zes jaar de diagnose MS, bleek dat het brein van de mannen erger was gekrompen dan dat van de vrouwen. Het hersennetwerk van mannelijke patiënten werkte minder efficiënt, waardoor zij bijvoorbeeld meer geheugenproblemen hadden en moeite ondervonden zich te concentreren.

Promotie Menno Schoonheim

Het menselijk brein is eigenlijk één groot netwerk van onderling met elkaar verbonden hersencellen. Met geavanceerde brein-imaging technieken, zoals fMRI, MEG en DTI, bekeek Schoonheim zowel hersenstructuur als hersenfunctie van ruim 150 MS-patiënten met een relatief korte ziekteduur. Met behulp van neuropsychologische testen werden zogenaamde cognitieve stoornissen gemeten, zoals bijvoorbeeld problemen met geheugen en concentratie.

Bij ongeveer een derde van alle patiënten werden cognitieve problemen vastgesteld, variërend van mild tot zeer ernstig van aard. Opvallend was dat de cognitieve stoornissen veel erger waren bij de 53 mannelijke MS-patiënten dan bij de 104 vrouwen die aan het onderzoek meededen. Ook vertoonden de hersenen van de mannen meer atrofieTeruggang in de voedingstoestand der organen waardoor deze verkleinen of verschrompelen. Meer... (krimpen van hersenmassa) en het hersennetwerk werkte minder efficiënt. Toch hadden de mannelijke patiënten niet meer van de voor MS zo kenmerkende ontstekingen in de hersenen.

Schoonheim trekt twee conclusies: “Het lijkt er ten eerste op dat het mannelijk brein gevoeliger is voor de gevolgen van de schade die optreedt bij MS, ook al krijgen vrouwen het juist vaker. En ten tweede is het belangrijk om MS te onderzoeken als een ziekte van het héle hersennetwerk en niet alleen te kijken naar de ontstekingen, wat tot voor kort gangbaar was in MS-onderzoek.

Schoonheim vond dat de geheugen- en concentratieproblemen vooral gerelateerd waren aan beschadigingen aan een van de belangrijkste schakelstations diep in ons brein: de thalamuseivormige, grijze stof, gelegen in beide hersenhelften. Aan de onderkant vergroeid met de hypothalamus en aan de zijkant met de grote hersenen. Meer.... “De thalamus is vergelijkbaar met bijvoorbeeld Schiphol. Is er een storing op Schiphol, dan raakt het hele internationale vliegverkeer ontregeld. Beschadigingen van de thalamus hebben grote gevolgen voor het hele hersennetwerk, aldus Schoonheim.

Toekomstige behandelingen

De verschillen tussen de hersenen van mannelijke en vrouwelijke MS-patiënten kunnen gevolgen hebben voor toekomstige behandelingen. Vervolgonderzoek zal moeten uitwijzen of deze bevindingen ook bij verder gevorderde fases van de ziekte MS te zien zijn. Ook hoopt Schoonheim te kunnen onderzoeken of de gevonden netwerkafwijkingen iets kunnen zeggen over symptomen die de patiënt in een later stadium ontwikkelt.

Het onderzoek van Menno Schoonheim is financieel ondersteund door de Stichting MS Research.

Proefschrift: Are you connected? A network perspective on cognitive dysfunction in early MS
Promotoren: prof.dr. F. Barkhof en prof.dr. J.J.G. Geurts
Copromotoren: prof.dr. C.H. Polman en dr.ir. H. Vrenken