Slaapproblemen bij mensen met MS

De slaapproblemen die sommige mensen met MS ervaren zijn niet direct gerelateerd aan een slechter cognitief functioneren. Wel is er een invloed van de slaapproblemen te zien op de subjectieve cognitieHet geheel van informatieverwerkingsprocessen waartoe de mens in staat is. De hogere hersenfuncties die bestaan uit de volgende functies: begrips-en spraakvermogen, rekenvermogen, geheugen, aandachtsvermogen en functies zoals plannen, probleemoplossing, enzovoort. Meer... van mensen met MS en de communicatie van specifieke hersengebieden tijdens rust.

Bij gezonde mensen is veelal aangetoond dat mensen cognitief slechter functioneren wanneer zij slecht slapen. Bij mensen met MS is echter weinig onderzoek gedaan naar het effect van slaapproblemen op de cognitie. Daarnaast is ook niet bekend wat het effect van slaapproblemen is op de hersenactiviteit in deze groep mensen, wat gemeten zou kunnen worden met bijvoorbeeld MRI (Magnetic Resonance Imaging).

Toch is het belangrijk om te onderzoeken bij mensen met MS, omdat wellicht zou kunnen blijken dat een verminderd cognitief functioneren verbeterd zou kunnen worden met het simpelweg behandelen van slaapproblemen.

In dit onderzoek zijn in totaal 71 mensen met MS en 40 gezonde mensen onderzocht. De mensen met MS scoorden op alle cognitieve testen slechter dan de gezonde proefpersonen. Vervolgens werden de mensen met MS op basis van de score op een slaapvragenlijst (Athens Insomnia Scale) ingedeeld in twee groepen: mensen mét slaapproblemen en mensen zonder slaapproblemen.

Tussen de twee groepen waren geen verschillen te zien in cognitie en er werden geen verschillen gevonden in hersenvolumes. Er bleek wél een verschil te zijn in het subjectief cognitief functioneren, gemeten met de Cognitive Function Scale vragenlijst, namelijk dat de mensen met slaapproblemen aangaven meer last te hebben van cognitieve problemen dan de mensen zonder slaapproblemen.

In dit onderzoek hebben ze ook gekeken welke maten de cognitie het beste konden voorspellen bij mensen met MS. Hieruit bleek dat opleidingsniveau, het volume van de hippocampus en het volume van de grijze stofDe gebieden in de hersenen die met zenuwcellen gevuld zijn. Deze gebieden zien er grijs uit als je de hersenen doorsnijdt en bekijkt. Meer... in de hersenen de cognitie het beste voorspelden. Wanneer ze hier de maat voor slaapproblemen aan toevoegden leverde dat geen verbetering van de voorspelling op. Hieruit blijkt ook dat er geen relatie is tussen het hebben van slaapproblemen en een verminderde cognitieve functie bij mensen met MS.

Vervolgens werd er gekeken naar de functionele connectiviteit(FC): elk hersengebied geeft een signaal af. Als de signalen van hersengebieden precies gelijk zijn, wordt er verondersteld dat deze op dat moment met elkaar in verbinding staan en communiceren. Hoe hoger de FC, hoe sterker de hersengebieden met elkaar verbonden zijn. Meer...** (FC; maat voor hersencommunicatie) van de thalamuseivormige, grijze stof, gelegen in beide hersenhelften. Aan de onderkant vergroeid met de hypothalamus en aan de zijkant met de grote hersenen. Meer... en de hippocampus met de rest van het brein tijdens rust. De groep mensen mét slaapproblemen liet een lagere FC zien van de thalamus met enkele gebieden gelegen in de hersenschors (grijze stofEen in de biochemie vóórkomende natuurlijke en scherp te onderkennen en te beschrijven chemische stof, bijvoorbeeld het aminozuur alanine (C3NO2H8), glucose (C6O6H12) als bestanddeel van glycogeen enz. enz. Meer... aan de buitenkant van het brein). Naast de thalamus werd ook de FC van de hippocampus (belangrijk voor geheugen) onderzocht, maar hierin werden geen verschillen gevonden tussen de twee slaapgroepen.

Wanneer er gekeken werd naar studies die het effect van slaapproblemen op de FC van de thalamus in gezonde personen onderzochten, komen er vergelijkbare resultaten uit met wat in deze studie gevonden is. Een verminderde FC van de thalamus lijkt daarom erg gerelateerd te zijn aan het hebben van slaapproblemen.

Bij onderzoek naar de relatie tussen FC en cognitief functioneren wordt juist vaak een verhoogde FC van de thalamus gevonden bij een slechtere cognitie. Het feit dat er in deze studie geen relatie is gevonden tussen de FC van de thalamus en hippocampus met andere hersengebieden en het cognitief functioneren, zou verklaard kunnen worden doordat de schade in het brein van mensen met MS een groter effect heeft op het cognitief functioneren dan het hebben van slaapproblemen. Wellicht dat het effect van de slaapproblemen daardoor wordt overschaduwd.

Deze studie was een eerste stap in de richting om slaapproblemen in MS te onderzoeken. De onderzoekers geven aan dat het voor vervolgonderzoek interessant zou zijn om de relatie tussen slaapproblemen en cognitie te onderzoeken bij mensen die nog niet heel lang de diagnose MS hebben.

De schade in de hersenen is in deze groep mensen relatief beperkt, waardoor wellicht in deze groep wel de effecten van slaapproblemen op de cognitie kunnen worden gevonden, zodat misschien in de toekomst de cognitieve problemen van deze mensen in een vroeg stadium verbeterd kunnen worden door de slaapproblemen aan te pakken.

Bron: van Geest Q, Westerik B, van der Werf YD, Geurts JJG, Hulst HE. The role of sleep on cognition and functional connectivity in patients with multiple sclerosisZiekelijke verharding van weefsel. Bij MS gaat het om de vorming van verspreide harde plekken in hersenen en ruggenmerg. Meer.... J Neurol doi:10.1007/s00415-016-8318-6.

Samenvatting: www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27778159

**Functionele connectiviteit (FC): elk hersengebied geeft een signaal af. Als de signalen van hersengebieden precies gelijk zijn, wordt er verondersteld dat deze op dat moment met elkaar in verbinding staan en communiceren. Hoe hoger de FC, hoe sterker de hersengebieden met elkaar verbonden zijn.