MS moeheid en medicatie

Werkzaamheid medicijnen bij MS vermoeidheid niet bewezen

Onderzoek veiligheid en effectiviteit van amantadine, modafinil en methylfenidaat onderzocht bij MS-vermoeidheid

De drie medicijnen amantadine (Symmetrel), modafinil en methylfenidaat (Concerta, Equasym, Medikinet of Ritalin) worden vaak voorgeschreven om vermoeidheid bij multiple sclerose (MS) te verlichten. Het bewijs voor hun werkzaamheid is echter schaars en tegenstrijdig. In deze studie bleken ze niet superieur aan een placeboBlindpreparaat, pseudo-geneesmiddel zonder farmacologische werking. Een placebo wordt gebruikt in dubbelblinde klinische studies (zie ook in deze woordenlijst). Bij placebo-gecontroleerde geneesmiddelenstudies wordt het te testen middel vergeleken met een placebo om te corrigeren voor eventuele positieve effecten die het gevolg zijn van de verwachting van de deelnemers en artsen Meer... in het verbeteren van de vermoeidheid.

Methode

Het doel van deze studie was om de werkzaamheid van amantadine, modafinil en methylfenidaat met elkaar en ook met placebo te vergelijken bij mensen met MS-vermoeidheid. De studie was gerandomiseerd, placebogecontroleerd, vier-sequentie, vier-periode, cross-over, dubbelblind.

In de VS kwamen mensen met MS, die zowel vermoeidheid rapporteerden als ook een Modified Fatigue Impact Scale (MFIS)* score hadden van meer dan 33, uit twee academische MS-centra. De deelnemers kregen orale amantadine (tot 100 mg tweemaal daags), modafinil (tot 100 mg tweemaal daags), methylfenidaat (tot 10 mg tweemaal daags), of placebo; elk gegeven gedurende maximaal zes weken. Het was de bedoeling dat elke persoon met MS om de beurt alle vier de medicaties van de studie zou krijgen. De medicatie werd gegeven in een-van-vier verschillende reeksen met twee weken wash-out-periode tussen de medicijninnames door.

Een biostatisticus maakte een schema met willekeurige toewijzingen. Dit werd gestratificeerd** per ziekenhuis, waarbij willekeurig een volgorde medicijnen werd toegewezen. De statisticus en apothekers speelden geen rol bij de beoordeling van de deelnemers of het verzamelen van gegevens. De deelnemers, zorgverleners en beoordelaars waren niet op de hoogte wat er aan wie toegewezen werd.

De primaire uitkomstmaat was de MFIS , die gemeten werd terwijl de hoogst toegestane dosis werd genomen in week 5 van elke medicatieperiode. Deze werd geanalyseerd met behulp van een lineair regressiemodel met een gemengd effect.

Bevindingen

Tussen 4 oktober 2017 en 27 februari 2019 werden 169 mensen met MS gescreend, 141 daarvan werden geïncludeerd en willekeurig toegewezen aan een van de vier medicatie-innamereeksen:

• 35 (25%) deelnemers werden toegewezen aan de reeks amantadine, placebo, modafinil, en methylfenidaat,
• 34 (24%) deelnemers werden toegewezen aan de reeks placebo, methylfenidaat, amantadine en modafinil.
• 35 (25%) deelnemers werden toegewezen aan de reeks modafinil, amantadine, methylfenidaat en placebo, en
• 37 (26%) deelnemers werden toegewezen aan de reeks methylfenidaat, modafinil, placebo en amantadine.

Gegevens van 136 deelnemers waren beschikbaar voor de intention-to-treat-analyse van het primaire resultaat. De geschatte gemiddelde waardes van de MFIS-totaalscores die als uitgangswaardes dienden en de maximale doses die verdragen werden waren als volgt:

• 51 – 3 (95% CI 49-0-53-6) als uitgangswaarde,
• 40 – 6 (38-2-43-2) met placebo,
• 41 – 3 (38-8-43-7) met amantadine,
• 39 – 0 (36-6-41-4) met modafinil, en
• 38 – 6 (36-2-41-0) met methylfenidaat .

Bijwerkingen

In vergelijking met placebo (38 [31%] van 124 mensen met MS), meldden meer deelnemers bijwerkingen bij gebruik van amantadine (49 [39%] van 127 mensen met MS), modafinil (50 [40%] van 125 mensen met MS), en methylfenidaat (51 [40%] van 129 mensen met MS).

Tijdens de studie deden zich drie ernstige bijwerkingen voor: Longembolie (1) en myocarditis (2) werden gezien bij inname van amantadine. Één terugval (schubeen terugval in - of opflakkering van - MS. Een een periode met klachten, die ook wel aanval of exacerbatie wordt genoemd. Meer...) van MS (3) waarvoor een ziekenhuisopname nodig was werd gezien bij inname van modafinil.

Conclusie

Amantadine, modafinil en methylfenidaat waren niet superieur aan placebo in het verbeteren van MS-vermoeidheid en veroorzaakten meerdere bijwerkingen die frequent voorkwamen.
De resultaten van deze studie ontraden een willekeurig gebruik van amantadine, modafinil of methylfenidaat voor de behandeling van vermoeidheid bij MS.

* De Modified Fatigue Impact Scale (MFIS) wordt gebruikt als meetinstrument om de mate van vermoeidheid vast te stellen. Het kent een score van 0-60 punten. 0 = niet vermoeid, 60 = ernstig vermoeid.

** StratificatieEen methode om een ongelijke verdeling van bekende prognostische factoren te voorkomen is gestratificeerde randomisatie. Stratificatie betekent dat voor iedere combinatie van prognostische factoren (voor ieder stratum) een aparte randomisatielijst wordt gebruikt. Meer...: “Een methode om een ongelijke verdeling van bekende prognostische factoren te voorkomen is gestratificeerde randomisatie. Stratificatie betekent dat voor iedere combinatie van prognostische factoren (voor ieder stratum) een aparte randomisatielijst wordt gebruikt.” (Wikipedia: “Randomiseren. 7.3 gestratificeerde randomisatie”)

Bron: Bardia Nourbakhsh et all; Department of Neurology, Johns Hopkins University, Baltimore, MD, USA. Lancet Neurol. 2020 Nov 23; S1474-4422(20)30354-9

Samenvatting: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33242419/

Misschien vind je deze berichten ook interessant…

• Vermoeidheid vaak oorzaak van andere symptomen
• Fatigue erger met de jaren
• Vermoeid of slaperig na de maaltijd?