Karin Spaink uit de WAO

Schrijfster volop aan het werk in eigen bedrijf

Karin Spaink (1957) is uit de WAO. Niet doordat iemand in haar kennissenkring hét medicijn heeft uitgevonden of één van de door haar gekritiseerde medewerkers van het Uitkeringsinstituut werknemersverzekeringen (Uwv) ‘per ongeluk’ op een verkeerd knopje heeft gedrukt, nee geheel uit eigen vrije wil. Karin is na vijftien jaar volledige WAO aan het werk in een door haarzelf opgericht bedrijfje. Met de afspraak: als het niet gaat, kan ze terugvallen op het Uwv. 

Door: Raymond Timmermans

“MS heb ik natuurlijk nog steeds. RR MS, relapsing remitting – zoals is gebleken – met terugvallen en herstelperiodes. Maar ik red me er vooral de laatste paar jaar beter mee dan ooit. Mijn gang is weliswaar nog wankel en ik heb niet de energie van vroeger, maar als ik mijn tijd zelf kan indelen kom ik tegenwoordig een heel eind”. Aldus de schrijfster Karin Spaink, die besloot zich bij het Uitkeringsinstituut werknemersverzekeringen (Uwv) vrijwillig af te melden en weer gewoon aan het werk te gaan.

Met succes, want zij is inmiddels al weer een kleine vier maanden zonder uitkering aan de slag. Zonder ook maar enige spijt en met nu al een tamelijk hoge productie. “Eigenlijk is er niet eens zoveel veranderd. Vergeet niet, ik schreef nog steeds, ondanks mijn MS. Sowieso de columns voor het dagblad Het Parool en geregeld ook een boek. Daarnaast deed ik heel wat vrijwilligerswerk. Zoveel dat ik soms dacht: als ik daar maar geen problemen mee krijg voor mijn uitkering. Maar wat me zo langzamerhand het meest bezighield was: wat nu als ik een eigen bedrijfje opricht en van daaruit ga schrijven? Op momenten dat ik daartoe heel goed in staat ben? Als ik enkele goeie opdrachtgevers kan vinden moet dat geen probleem zijn, toch? Wel even bespreken met het Uwv natuurlijk. En dat heb ik allemaal gedaan. Niet dat het praten met het Uwv makkelijk ging, trouwens…”

Karin woont en werkt in een benedenhuis in Amsterdam, een woning met enkele aanpassingen. Voor het vervoer naar buiten beschikt ze over een gehandicaptenautootje, merk Canta. “Zonder dat autootje zou ik zoveel minder kunnen doen…” Begin 2004 is zij gaan nadenken over weer aan het werk gaan. “Ik heb daar met enkele vrienden lang over gesproken. En toen uiteindelijk besloten: het moet kunnen wat mij betreft, ondanks mijn MS”.

Spaink.net

Ze richtte het bedrijf Spaink.net op en heeft vanuit die positie ervoor gezorgd dat ze naast haar tweewekelijkse column voor het dagblad Het Parool twee langlopende opdrachten kreeg. Zo is ze sinds kort hoofdredacteur van The Next Ten Years, een samenwerkingsverband van de Internet-provider XS4all en uitgeverij Nijgh&Van Ditmar. Ze gaat daarvoor een halfjaarlijkse serie boeken verzorgen over de maatschappelijke betekenis van Internet. Het eerste boek komt in september en gaat over het elektronisch patiëntendossier. Daarnaast heeft ze de opdracht gekregen om de geschiedenis van het hackersmagazine Hack-Tic op te tekenen. XS4all is daaruit voortgekomen. Het is de bedoeling dat dit boek eind 2008 klaar is.

“Het prettige aan dit werk is dat ik mijn tijd zelf kan indelen. Want een vaste baan van negen tot vijf is voor mij niet mogelijk. Er zijn weken dat ik zo moe ben dat ik alleen maar onzin kan uitkramen. Maar met de opdrachten die ik nu heb, kan ik zulke slechte periodes goedmaken met dagen waarin het prima met me gaat, dat ik veel energie heb. En het is werk dat mij ligt: dingen uitzoeken, kwesties overdenken, ideeën opschrijven. Ben ik nooit bang voor geweest. Geef mij de kans om een paar goede boeken of stukken over een onderwerp door te nemen en ik kom binnen een maand of drie met iets nieuws daarover”.

Ze zegt het uit ervaring. Weet veel van computers en wat je daarmee kunt, is goed in staat wat ze denkt te verwoorden, vindt gemakkelijk mensen die iets voor haar kunnen doen – netwerken heet dat tegenwoordig – is niet bepaald gebonden aan de Nederlandse taal want ze spreekt en schrijft vloeiend Engels – haar eigen website www.spaink.net is trouwens nagenoeg geheel in het Engels. “Nee, het enige wat mij tegenzit is m’n MS. Maar daarmee gaat het me toch redelijk goed”.

Engels

Karin Spaink is geboren en getogen Amsterdamse. Ze volgde er de lerarenopleiding, hoofdvak Engels, studeerde een paar jaar sociologie aan de Universiteit van Amsterdam, gaf Engelse les in een school in Alphen aan den Rijn en was vervolgens medewerker van de toenmalige Pacifistisch Socialistische Partij (PSP) – een van de drie landelijke partijen die zijn opgegaan in GroenLinks. Sinds 1982 staat ze bovendien te boek als schrijfster.

In 1986 ervoer ze voor het eerst een reeks onduidelijke lichamelijke klachten. “Ik ben half blind geweest, kon mijn armen soms niet meer gebruiken. Mijn evenwicht raakte verstoord, zo zelfs dat ik kruipend omviel”. In 1988 kreeg ze te horen dat ze MS heeft. Ze was toen fulltime computer-programmeur bij Fokker Aircraft, maar moest de ziektewet in. Vanaf 1990 was ze volledig aangewezen op de Wet op de Arbeidsongeschiktheidsverzekering, de WAO. Buitenshuis gebruikte ze inmiddels een rolstoel.

Schrijven is ze blijven doen. Zo viel ze onder meer op met haar boeken Het strafbare lichaam. De orenmaffia, kwakdenken en het placeboeffectEffect van een geneesmiddel dat niet toe te schrijven is aan zijn farmacologische eigenschappen; een schijnbaar gunstig therapieresultaat omdat de patiënt verwacht dat de therapie zal helpen. Meer... (1992) en De dood in doordrukstrip (2001). Haar belangrijkste thema’s zijn lichamelijkheid, zowel over seksualiteit – “daar schreef ik vroeger veel over” – als in de zin van gezondheid en ziekte, internet&technologie en film&muziek.

Bijna een vijftiger inmiddels maar nog even strijdbaar, fel en betrokken als weleer. Niet aflatend in haar kritiek, ook als het om het Uwv gaat, waarvan ze bij herhaling met name de matige communicatiepraktijk heeft gehekeld. Maar vooral woedend over de door politici gemaakte regels. Enkele maanden geleden schreef ze in een column nog: “De bizarre figuur die optreedt is, dat je steeds maar voor allerlei keuringsinstanties moet zien te bewijzen dat je heus erg ziek bent, terwijl je dat juist liever niet wilt, ziek zijn. Dat is een mentale spagaat”.

‘Oud, bestaand geval’

Niet geneigd zomaar iemand op zijn of haar mooie ogen of woorden te geloven. En dus niet bang dat, als de ex-WAO-praktijk tegenvalt, ze niet meer terug kan. “Niet echt nee. Ten eerste heb ik er natuurlijk alle vertrouwen in dat het wél lukt. Maar als mijn MS denkt daar een stokje voor te moeten steken, kan ik me melden bij het UWV. Wat ik helemaal niet wist is dat je, ook als je jaren later door dezelfde kwaal geveld raakt en weer arbeidsongeschikt wordt, terug mag vallen op je oude uitkering. Een advocaat heeft dat voor me uitgezocht. Toen ik dat hoorde, was voor mij de kogel door de kerk. Let wel: dan kan ik terugvallen op de WAO, de regeling zoals die voor mij was. Ik ben dan immers een oud, bestaand geval, zogezegd”.

Intussen weet ze dat ze waarschijnlijk ook in haar nieuwe situatie nog niet helemaal van het Uwv af is. “Ik kreeg vorige maand een brief dat ik formeel over twee jaar word herbeoordeeld, maar dat het ook wat langer kan duren”. Want ook het UWV is over Karins stap heel enthousiast. In het juninummer van het blad UWV PERSPECTIEF wijdt het instituut er twee pagina’s aan. En legt het tussendoor uit wat MS is en waarom mensen met MS slecht in te passen zijn in een reguliere baan. “Maar een eigen bedrijfje beginnen, dat is dan voor sommige arbeidsgehandicapten dé manier om weer aan de slag te komen”, schrijft UWV PERSPECTIEF. “Om mensen daarbij te helpen is er sinds kort op de website van Uwv allerlei informatie over dit onderwerp te vinden. Die informatie gaat in op thema’s als een bedrijfsidee uitwerken, financiering, belastingen, ondernemersrisico, ondersteuning en gevolgen voor de uitkering”. De UWV-site is te bereiken via www.uwv.nl

Uithangbord

Of Karin niet bang is dat het UWV van haar bijzondere situatie een beetje misbruik maakt, haar situatie misschien wat te rooskleurig voorstelt en daarmee sommigen van haar lotgenoten misleidt? “Het UWV weet best dat niet iedereen met MS hetzelfde is. En dat het verloop van MS niet is te voorspellen. Sommigen krijgen klap na klap en zien zichzelf keihard achteruit gaan. Anderen krijgen een paar aanvallen en daarna niets meer. Maar het is natuurlijk ook raar om in de WAO te blijven terwijl ik zelf denk dat ik er wel weer uit kan, alleen omdat ik niet als het uithangbord van het Uwv gebruikt wil worden.

Komt bij dat met de WAO je inkomsten toch elk jaar minder worden en de regels steeds strenger. Met elk debat over de WAO raakte ik angstiger: oh god straks is het mijn beurt. Tegelijk heb ik zo een eind kunnen maken aan het risico om door een of andere nieuwe aanscherping van de regels alsnog uit de WAO gegooid te worden. Want zo is het natuurlijk wel. WAO’ers zijn steeds meer een speelbal van de politiek. Ik heb de ongelooflijke mazzel dat mijn ziekte bijgetrokken lijkt te zijn, én dat ik een vak beheers dat het mogelijk maakt zelf mijn tijd in te delen. Maar wat er met al die andere mensen moet???”

Ook in haar lijfblad Het Parool kondigde Karin haar stap aan met een verwijzing naar haar minder gelukkige lotgenoten. “De onderhandelingen zijn gedaan, de contracten binnen – wat duurt dat lang als je popelt (…). Champagne! Aan het werk! Onderwijl hoop ik vurig dat mijn vertrek uit de WAO een beetje helpt om de mensen erin te houden die erin horen. Want ik heb mazzel: mijn ziekte stabiliseerde, mijn lichaam sterkte aan. Dat is helaas niet iedereen gegeven”.

Aldus Karin Spaink, ondanks haar MS uit vrije wil ex-WAOer. En ondanks de toezeggingen van het Uwv toch niet geheel zonder risico, want als vrije ondernemer heeft ze natuurlijk geen financiële garanties. “Nee. Nou ja, ik heb drie jaar vast werk met een goed inkomen, en dat is meer dan veel werkenden nu hebben. Goed, ook ik vond het aanvankelijk een doodenge stap. Maar gaandeweg voelt het steeds normaler en zekerder. En blij dat ik was toen het geld van de eerste facturen op mijn zakenrekening werd gestort!!!”

Eerder verschenen in MSzien 2o05, nr. 4