Het acteurshart van Ilse Stijntjes klopt weer

Het acteurshart van Ilse Stijntjes klopt weer

Voorstelling ‘Zenuwslopend’ door de ogen van de makers

Hoe typeer je een creatieve duizendpoot als Ilse Stijntjes? Zij blogt voor MSweb, speelt saxofoon in een bigband. Maar bovenal is Ilse actrice. Tot voor kort vooral als trainingsacteur voor bedrijven. Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan…

Tekst: Ellemieke de Wolf 

Toen vriendinnen Ilse er in de winter van 2020 op attendeerden dat naamgenoot Ilse Oostvogels een professionele actrice met MS zocht, was Ilse meteen geprikkeld. ‘Ik vond deze vraag zo bizar, dat ik reageerde. Nadat we hadden kennisgemaakt vroeg Ilse mij om met een danser een bepaalde situatie uit te beelden. Ik twijfelde even over het persoonlijke, maar toen ik daar stond, ging mijn professionele werkhoofd “aan”. Dat gaf mij het vertrouwen én de kriebels om dit te gaan doen.’

‘Het is heel fijn om in deze voorstelling mee te spelen, omdat ik het actrice zijn en op een podium staan had “uitgegumd”. Vóór de geboorte van mijn zoontje zat ik bij jeugdtheater, maar ik zag niet meer voor me hoe ik dat ging doen. Vooral omdat ik steeds slechter loop. Ik dacht: ik kan niet snel meer naar de coulissen om me om te kleden etc. Maar het is niet waar. Deze voorstelling bewijst dat ik nog kan optreden als ik er creatief mee om ga. Rennen, opspringen, dansen, dat gaat niet meer. Maar toneelspelen kan ook zittend en met aanpassingen.’

De voorstelling

‘Ik heb veel verschillende dingen te doen op het toneel. In mijn eerste scene verplaats ik me in een zangeres: of ik nou kan lopen of niet, ik kan de ster zijn. Dat staat heel dichtbij mij. Als ik slechte benen heb, ga ik er toch staan. Theater is een verhaal vertellen en hoe ik daar ook sta, dat verhaal kan ik vertellen.’ Een andere opdracht is om een tekst voor te lezen “als een tomtom die kapot gaat”. Mijn stem moest dus gaan haperen. Een vrij technische opdracht. Ik kwam toen op het idee om delen van woorden in te slikken. Dat werkt blijkbaar, want het publiek zegt dat zij hier door geraakt worden, heel bijzonder.’

Wie heeft MS en wie niet?

Op het podium is niet te zien wie MS heeft en wie niet. Ilse: ‘Bij de “beweger” (een sterke man die mensen optilt en verplaatst) denken mensen meteen: hij kan het niet hebben. Dat is een interessante gedachte, want waarom niet? Mensen dachten ook dat ik het slecht lopen acteerde… Een bekende van mij zei na de voorstelling: “je was in topconditie”. Te gek dat dat zo overkwam, want het betekent dat ik de juiste energie op het podium te pakken had. Dat ik daarna niet meer kan lopen en een rolstoel nodig heb, zien mensen niet.’

‘De meest ontroerende scene voor mij is een scene met een uitbarsting van feest en levendigheid. Ik was 28 toen ik de diagnose MS kreeg. Op die leeftijd wil je genieten en gewoon doorgaan met alle leuke dingen van het leven. Door MS wordt die pret je deels ontnomen omdat je minder flexibel, onbezorgd en impulsief in het leven kunt staan. Dat is mij ook overkomen en is pijnlijk. En toch: het is de moeite waard om dingen te blijven uitproberen, ook al is het moeilijker. Blijf zo lang mogelijk zoeken naar wat er wel kan. Dat geeft veel voldoening. Voor mij is het heel belangrijk om mijn creativiteit kwijt te kunnen. In het toneelspelen, maar ook in het spelen in een bigband en het schrijven van blogs voor MSweb.’

‘Deze voorstelling bewijst dat ik nog kan optreden als ik er creatief mee om ga. Rennen, opspringen, dansen, dat gaat niet meer. Maar toneelspelen kan ook zittend en met aanpassingen.’

Stigma’s doorbreken

Documentair theaterregisseur Ilse Oostvogels speelde al lang met het idee om een voorstelling over MS te maken, omdat een collega op een bepaald moment vertelde dat hij al meer dan 15 jaar MS had. ‘Hij had dit lang verborgen gehouden en dat snap ik wel want mensen stoppen je zo snel in een hokje. Maar je ziekte definieert je niet. Ik ben gaan lezen over MS en de theatermaker in mij werd getriggerd door de 1000 gezichten van MS. Ik ben met mensen gaan praten en heb een enquête verstuurd. Dat heeft heel veel materiaal opgeleverd. Denk aan het wegvallen van vanzelfsprekendheden, de eerste reactie na de diagnose, ervaringen van partners. En ook de goedbedoelde uitspraken van de omgeving zoals “je ziet er toch goed uit”. Ik hoop dat mijn voorstelling stigma’s doorbreekt.Het is een voorstelling met veel beweging en poëtische beelden. En ook live elektronische muziek, deels gebaseerd op het geluid van een MRI-scan. Een geluid met vaak minder fijne associaties. Ik hoor van mensen die nu een MRI krijgen, dat ze dat als een feestje ervaren…

Met mijn voorstelling wil ik het publiek MS laten ervaren. Dat dat werkt, blijkt wel uit de reacties. Mensen vinden de voorstelling intens en op een fijne manier indrukwekkend. En soms ook aanleiding om over hun MS te gaan praten, omdat er meer begrip en respect ontstaat bij de omgeving.

Foto’s Jostijn Ligtvoet

Naar inhoudsopgave MSzien 2022-1