Verergeren melkproducten de MS-symptomen?

Verergeren melkproducten de MS-symptomen?

Sommige mensen met multiple sclerose klagen na het innemen van melkproducten vaak over ernstigere ziekteverschijnselen. Onderzoekers van Duitse universiteiten hebben nu een mogelijke reden hiervoor gevonden. Volgens hen kan een proteïne die in koemelk zit ontstekingen veroorzaken die zich op het isolerende laagje rondom de zenuwcellen richten. De studie kon dit verband bij muizen bewijzen, maar vond ook bewijs van een soortgelijk mechanisme bij mensen. Wetenschappers adviseren bepaalde groepen mensen met MS om melkproducten te vermijden.

Aanleiding voor de studie waren berichten van mensen met MS: “Wij horen keer op keer van de gedupeerden, dat ze zich slechter voelen als ze melk, kwark of yoghurt eten”, vertelt professor Stefanie Kürten van het Instituut van het Universitair Ziekenhuis Bonn. “We zijn geïnteresseerd in het verband hiertussen.”

Neurologische stoornissen bij muizen

De professor in neuroanatomie wordt beschouwd als een erkend expert op het gebied van multiple sclerose. In Bonn werkt ze samen met haar onderzoeksgroep. “We injecteerden muizen met verschillende eiwitten uit koemelk,” zegt ze. “Op die manier wilden we erachter komen of er een bestanddeel was waarvan ze ziektesymptomen krijgen.”

In feite hebben de onderzoekers een ontdekking gedaan: toen ze de dieren caseïne samen met een effectversterker gaven, ontwikkelden de muizen daarna neurologische stoornissen. Onder de elektronenmicroscoop werd duidelijk dat de myelineVetachtige, witte stof die in de vorm van de zogenaamde myelineschede de zenuwvezels isolerend omhult. De myeline draagt bij tot een efficiënte zenuwgeleiding; bij myelinebeschadiging, zoals bij MS, loopt de zenuwgeleiding mank of is ze zelfs afwezig. Dit kan leiden tot diverse symptomen. Meer... was beschadigd. Deze vetachtige substantie voorkomt kortsluiting en versnelt daarnaast de overdracht van prikkels.

Geperforeerde myelinelaag

Bij multiple sclerose beschadigt het lichaamseigen immuunsysteem de myelineschede. De gevolgen hiervan variëren van zintuiglijke problemen tot problemen met zien en bewegen. Bij de muizen was de isolerende laag ook enorm geperforeerd – dit was duidelijk veroorzaakt door de toediening van de caseïne. “Net als bij mensen met MS vermoedden wij dat dit te wijten was aan een verkeerd verzonden immuunreactie”, legt een onderzoeker uit. “De eigen verdediging van het lichaam valt eigenlijk de caseïne aan, maar beschadigt daarbij ook proteïnenEiwitten, opgebouwd aan elkaar gekoppelde aminozuren. Meer... die betrokken zijn bij de vorming van de myeline.”

MAG

Een dergelijke kruisreactiviteit kan optreden wanneer twee moleculen tenminste gedeeltelijk erg op elkaar lijken. Het immuunsysteem haalt ze dan door elkaar. “We hebben caseïne vergeleken met verschillende moleculen die belangrijk zijn voor de productie van myeline,” zegt een onderzoeker. “In het proces kwamen we een proteïne genaamd MAG tegen. Het lijkt op sommige fronten erg op caseïne. Zozeer zelfs dat bij de proefdieren de antilichamen tegen caseïne ook actief waren tegen MAG.”

Bij de met caseïne behandelde muizen richtte het lichaamseigen afweersysteem zich dus ook tegen MAG. Hierdoor wordt de myeline uit balans gebracht. Maar in hoeverre kunnen de uitkomsten worden toegepast op mensen met MS? Om deze vraag te beantwoorden voegden de onderzoekers caseïne-antilichamen van muizen toe aan menselijk hersenweefsel. Ze stapelden zich inderdaad op in de cellen die in de hersenen verantwoordelijk zijn voor de aanmaak van myeline.

Zelftest voor antilichamen tegen caseïne

Bepaalde witte bloedcellen, de B-cellen, zorgen voor de productie van antilichamen. De B-cellen in het bloed van mensen MS reageren zeer sterk op caseïne volgens de studie. Vermoedelijk hebben de gedupeerden op een gegeven moment een allergie voor caseïne ontwikkeld. Zo gauw ze dan verse melkproducten nemen, produceert het immuunsysteem een grote hoeveelheid caseïne-antilichamen. Deze beschadigen op basis van de kruisreactiviteit met MAG ook de myelinelaag om de zenuwbanen. Alleen mensen met MS die allergisch zijn voor caseïne in koemelk hebben hier last van. “We ontwikkelen momenteel een zelftest, die mensen die aan de ziekte lijden, in staat zal stellen om te zien of ze de antilichamen dragen”, zegt een top-onderzoeker. “In ieder geval deze groep mensen zou geen melk, yoghurt of kwark meer moeten eten.” Mensen met MS zonder bewezen allergie tegen caseïne moeten echter vooral melkproducten blijven nemen.

Kruisreactie

Het is mogelijk dat koemelk ook bij gezonde mensen het risico om MS te krijgen verhoogt. Ook bij hen kan caseïne namelijk allergieën veroorzaken – dat is vermoedelijk helemaal niet zo uitzonderlijk. Zo gauw er zo’n immuunrespons is, kan het theoretisch tot een kruisreactie met de myeline komen. Dat betekent dan ook weer niet dat overgevoeligheid tegen caseïne onvermijdelijk tot MS zal leiden, benadrukt de professor. Daar zijn nog wel meer risicofactoren voor nodig. Niettemin is deze samenhang verontrustend, vindt de professor: “Studies hebben aangetoond dat het aantal mensen met MS verhoogd is bij bevolkingsgroepen waar veel koemelk gedronken wordt.”

Bronnen

– Persbericht van de Rheinischen Friedrich-Wilhelms-Universiteit Bonn. De studie is verschenen in het tijdschrift PNAS.
– Rittika Chunder et al. Antibody cross-reactivity between casein and myelin-associated lycoprotein results in central nervous system demyelination with implications for the immunopathology of multiple sclerosisZiekelijke verharding van weefsel. Bij MS gaat het om de vorming van verspreide harde plekken in hersenen en ruggenmerg. Meer.... https://www.pnas.org/doi/full/10.1073/pnas.2117034119