Rolstoelkussens voor meer zitcomfort

Als je je rolstoel gebruikt om de afstanden in het winkelcentrum te overbruggen of om er, als je moe bent, in te gaan zitten heb je geen probleem. Het standaardkussen dat bij de rolstoel hoort voldoet dan prima. Anders wordt het als je hele dagen in de rolstoel moet doorbrengen. MSzien ging op zoek naar de mogelijkheden om het zitcomfort te vergroten en de kans op doorzitten te verkleinen.

Door: Trudy Mantel

Iedereen die meer dan zes uur per dag zittend doorbrengt loopt al het risico op decubites, het beruchte doorliggen of doorzitten. Decubites ontstaat omdat een te grote plaatselijke druk de bloed- en lymfevaatjes afknelt, waardoor er zuurstof- en voedingstekort in de cellen ontstaat. Hierdoor sterven die cellen af waardoor wonden ontstaan die erg lastig genezen en heel pijnlijk zijn. Het is dus zaak om te voorkomen dat deze problemen zich voordoen.

En het zit natuurlijk ook niet lekker als je het gevoel hebt dat je botten door je billen heen steken. Het is belangrijk om, als dat mogelijk is, regelmatig te gaan verzitten of jezelf even op te lichten. Het kan ook geen kwaad om af en toe met een spiegel even te kijken hoe je achterkant eruit ziet. Verdachte plekjes maken actie noodzakelijk, want als die ontstaan, is er te veel en te lang druk op enkele plaatsen.

De linker afbeelding bij de passage in dit artikel over de traagschuimkussens laat dat zien. Het kussen waar je op zit moet die druk zo goed mogelijk verdelen. Het kiezen van het juiste kussen is meer een kunst dan een wetenschap, want er zijn veel factoren om rekening mee te houden: houding, gewicht, balans, spasticiteit.

Drie soorten

In grote lijnen bestaan er drie soorten kussens die decubites kunnen tegengaan. Ten eerste zijn er luchtkussens. De oudste en bekendste zijn die van het merk Robin Hood, afgekort de ROHO-kussens. Deze hebben een ballonsysteem en zijn met een ventiel op te blazen. Ze bestaan uit één of meerdere compartimenten. Ook het profiel kan verschillen. Deze kussens verdelen de druk goed.

Dan zijn er de zogeheten traagschuimkussens. Traagschuim is een materiaal dat oorspronkelijk in de ruimtevaart is gebruikt om voor de astronauten de grote druk bij de start op te vangen.

Links drukverdeling zonder traagschuim, rechts mét traagschuim. De druk is meer verdeeld.  Geel betekent gevaar voor Decubitusdoorliggen, bedzweer; degeneratie van weefsels vanwege slechte plaatselijke doorbloeding veroorzaakt door druk- en of schuifkrachten. Treed op bij lang in bed liggen of bijvoorbeeld bij verkeerde houding (en kussen) in een rolstoel. Meer... op de langere termijn, rood is acuut gevaar.

Traagschuim wordt zachter onder de invloed van lichaamswarmte. Daardoor veren plaatsen met de meeste druk het meeste door. De rechter afbeelding laat het effect zien.

Als derde soort zijn er gelkussens. Die bestaan uit een zak gel of een voorgevormde basis waarop gelzakken zijn bevestigd. Deze gelkussens hebben van de drie soorten rolstoelkussens het minste effect. Ze zijn bovendien erg zwaar.

Een kussen waarop je de hele dag zit wordt vuil. Het is dus belangrijk om een goed afwasbaar kussen te hebben of een verwisselbare hoes die gewassen kan worden. De Roho-kussens zijn afwasbaar, de traagschuimkussens zijn voorzien van een afwasbare hoes. Zeker als je wel eens last hebt van ‘ongelukjes’ zul je geneigd zijn om iets bovenop het kussen te leggen, want het is een hele klus om het kussen te reinigen. Let er, als je dat doet, wel heel goed op dat de eigenschappen van het anti-decubiteskussen niet verloren gaan.

Als een arts of een ergotherapeut het noodzakelijk vindt, is een anti-decubiteskussen tegelijk leverbaar met de ‘rolstoel van de WVG’. In bepaalde gevallen vergoedt de zorgverzekeraar het kussen.

Handige link:

ROHO kussens: https://www.orthocor.nl/roho-kussens
Traagschuimkussens:  www.rolstoelkussen.nl

MSzien, jaargang 2005, nr. 6