Een hulphond, helpt die bij MS?

De hulphond

Een hond die de was uit de wasmachine haalt heb je vast wel eens op tv gezien. Maar dat hij kan helpen bij het ’s nachts verleggen van onwillige benen is minder bekend. Wat kan een hulphond eigenlijk betekenen voor iemand met MS-beperkingen? En als hij je echt kan helpen; hoe kom je er dan aan?

Door: Nel Achterhes

Wat kan een hulphond allemaal?

Een hulphond is een speciaal opgeleide hond die helpt bij handelingen die de baas niet zelf kan of die veel pijn, moeite en energie kosten. Hij kan tot 70 functies overnemen. Zo vergroot hij de zelfstandigheid van zijn baas en diens deelname aan de samenleving.
Er zijn verschillende soorten hulphonden voor diverse soorten beperkingen. Bij fysieke MS-beperkingen past een ADLAlgemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL) zijn de handelingen die mensen dagelijks in het gewone leven verrichten. Het begrip wordt vooral in de zorg gebruikt om te bepalen in hoeverre iemand zelfredzaam is. Iemand die heel weinig ADL-verrichtingen zelf kan doen zal veel hulp nodig hebben en misschien zelfs in een verpleegtehuis verzorgd dienen te worden. Meer... – of assistentiehond.

Op de Supportbeurs ontmoette ik Marion, met scootmobiel en hulphond. Zij heeft ook MS en vertelt graag over haar ervaringen met Denver.
“Denver doet heel veel voor me. De deur open of dicht, de post halen, de was uit de wasmachine halen en aan mij geven, in de wasmand laten vallen of in de droger stoppen.
Hij helpt me mijn jas uit te doen, of sokken, trui of shirt. En als ik geluk heb kan hij helpen met mijn broek uit te trekken, maar dat is lastig. Hij kan op het lichtknopje drukken met zijn neus om de lamp aan of uit te doen. En hij raapt alles op wat ik laat vallen en legt het in mijn handpalm. Heel handig dus!”
Hulphonden kunnen van alles: helpen bij het verzetten van de voetsteunen van de rolstoel of het omdraaien in bed, boodschappen uit het winkelschap pakken, ze aangeven bij de kassa, je portemonnee aan de kassière geven.

Van puppy naar hulphond-op-maat

De weg van een puppy naar hulphond is lang, soms wel twee jaar. Hij begint in een gastgezin, dat hem opvoedt tot een evenwichtige hond die zich goed gedraagt. Dan gaat hij op een trainingsschool om hulphond te worden. Daar leert hij commando’s. Ondertussen wordt telkens beoordeeld of hij geschikt zal zijn als hulphond. Goed luisteren, werkwillig, geduldig en vriendelijk zijn noodzakelijke eigenschappen.

Als hij klaar is voor plaatsing, wordt er een zorgvuldige match tot stand gebracht. De nieuwe baas en de hond moeten goed overweg kunnen met elkaar. Bij de aanvraag heb je dan al kunnen aangeven of je bijvoorbeeld een rustige, speelse of eigenwijze hond zou willen.
Marion is daar heel tevreden over: “Denver is enthousiast, heel erg vrolijk en houdt van knuffelen. Dat was ook mijn wens. Een toekomstige hond mocht ook eigenwijs zijn had ik gezegd, in ons gezin zijn we allemaal wel wat eigenwijs.”

Wanneer hij dan eindelijk bij iemand in huis is gekomen, gaat hij leren wat er in die situatie precies de bedoeling is en – het belangrijkste – wie voortaan zijn baas is. Je krijgt hiervoor een training aan huis, om te leren je als baas te gedragen.
Marion: “ Hij is nu vijf jaar bij me. In het begin rende hij graag als een dolle een rondje door het huis met een sok in zijn bek om hem daarna pas naar me toe te brengen!”

Blijven bijleren

Door MS ontstaan steeds weer nieuwe beperkingen. Bij dat verslechteringsproces kan de hulphond nieuwe vaardigheden aanleren. Dat heeft Marion ook ondervonden.
“Toen ik nog wat in huis kon lopen maakte ik gebruik van de trippelstoel of rolstoel. Met hulp van de thuisbegeleider heb ik Denver geleerd om de stoel naar me toe te brengen als het staan moeilijker werd.”

Nadelen zijn er ook. “Een hond verliest haar. En hij neemt af en toe ook zand of modder mee naar binnen. Als het nat is droog ik zijn poten en buik wel af, maar dan nog; het huis wordt viezer dan wanneer je geen dier hebt. Als hij eens echt vies is geworden in een vette modderplas dan geven mijn man of zoon hem een douche.”

Overal mee naar toe

Marion: “In Nederland is de hulphond de laatste paar jaar aardig ingeburgerd; hij wordt toegelaten op veel plaatsen waar gewone honden absoluut taboe zijn. Hij gaat bijna overal mee naar toe; naar de dokter, ziekenhuis, tandarts, fysiotherapeut, winkel, bezoek, cursus, film. Zelfs veel restaurants vinden het goed. Op vakantie zoeken we een camping waar honden mogen komen.

In het buitenland is de hulphond niet altijd bekend. Een grote supermarkt kom ik daar niet in met hem. Als iemand het liever niet wil, voel ik me bijna geamputeerd; gelukkig komt dat niet vaak voor.”
Iemand met een hulphond wordt soms de toegang geweigerd tot openbare gelegenheden zoals bioscopen, restaurants of taxi. Staatssecretaris Mansveld heeft inmiddels besloten tot een wettelijke vervoersplicht en die is inmiddels ook ingevoerd.

Hoe vraag je een hulphond aan?

Vraag bij een van de onderstaande hulphondenscholen naar de aanmeldingsprocedure. Een ergotherapeut kan je helpen bij het onderzoeken of een hulphond iets voor jou kan betekenen en bij de aanvraag.
Zelf je hond trainen onder begeleiding van deskundige trainers kan ook, bij Hulphondenschool De Click, ondersteund door Stichting ‘De hond kan de was doen’.

Een aantal hulphondenscholen:
• Stichting Hulphond Nederland
• Stichting Assistentiehond Nederland
• Stichting Personal Service Dogs
• Stichting Koninklijk Nederlands Geleidehonden Fonds
• Martin Gaus Geleide- & Hulphondenschool
• Stichting Signaalhond. Deze organisatie leert dove of slechthorende mensen om hun eigen hond op te leiden tot signaalhond
• Hulphondenschool De CLiCK. Deze organisatie leidt ADL-honden op. Ook kunnen mensen met een lichamelijke beperking hun eigen hond opleiden tot hulphond

Bij de meeste scholen geldt een wachttijd.

Vergoeding van een hulphond

Een ADL-hond is een voorziening in het basispakket van de zorgverzekering. Je krijgt de hond in bruikleen, als hulpmiddel. Hij wordt dus niet je eigendom. Ook jongeren vanaf tien jaar kunnen een hulphond vergoed krijgen.

De zorgverzekeraar beoordeelt de medische indicatie. Een belangrijk criterium is of je door de hulphond meer zelfstandigheid krijgt, dus minder zorg nodig hebt. De hulphondenschool doet de praktische indicatie: kun je goed voor de hond kunt zorgen, is je woning geschikt voor een hond.
Afhankelijk van je zorgverzekering kun je een vergoeding krijgen voor de kosten van verzorging, verzekering en het levensonderhoud van de hond.

Bronnen:
Website MEE
Websites diverse zorgverzekeraars en hulphondscholen
Met medewerking van Marion Stoop

Eerder verschenen in MSzien, december 2014