Nooit meer Hintzen

In Memoriam: Professor dr. Rogier Q. Hintzen

Professor dr. Rogier Q. Hintzen, hoogleraar multiple sclerose en neuro-immunologie van het centrale zenuwstelsel. Directeur van het MS-centrum Rotterdam. Geboren in Rotterdam op 16 februari 1963. In Rotterdam overleden op 15 mei 2019. Bezweken aan pas enkele weken ervoor ontdekte alvleesklier-kanker.

In zijn leven intussen niet alleen een eigennaam maar ook een werkwoord want synoniem voor elke activiteit met hem – in persoon, per mail of telefoon.

Altijd even snel, alsof uit de losse pols. Bekwaam in het beknopt samenvatten van informatie over MS. Soms in geheimtaal. “Een B-celeen bepaald soort witte bloedcel. B-cellen zijn cellen van het immuunsysteem die als taak het maken van antilichamen hebben. Deze antilichamen kunnen binden aan het antigen dat ze herkennen en deze zo onschadelijk maken. Meer... raakt niet geactiveerd zonder een T-cel. Dat is een wetmatigheid. T en B hebben elkaar nodig”.

Maar in interviews en e-mails nooit mis te verstaan. “Wekelijks ontvang ik brieven van patiënten die allerlei brouwsels nuttigen en daardoor van hun klachten af zeggen te zijn. Ik geloof dat niet. Wonderen bestaan niet”.

Dikwijls afsluitend met kritiek op hem voor de voeten lopende journalisten.

Van New York tot Rotterdam

Veel meegeluisterd en meegedaan in medische centra van New York, Vancouver, Leiden, Amsterdam en tenslotte Rotterdam. De laatste jaren ook geregeld spreker. Ook dichtbij, voor bijvoorbeeld leden van MS Vereniging Nederland – die hem eind vorig jaar voordroeg voor de Medische Adviescommissie – de Stichting MS Research en het Nationaal MS Fonds.

Zeer ver in het ontrafelen van de rol van genetische en omgevingsfactoren bij het ontstaan van MS. Bekend ook van stamboomonderzoek naar families waar MS meer is voorgekomen. Beschrijver van risicogenen voor MS.

Stond begin deze eeuw mede aan de basis van de eerste Nederlandse studie naar het effect van beenmergtransplantatie bij MS. De laatste jaren juist terughoudend in het aanbevelen van deze behandelmethode.

Ik heb grote bedenkingen tegen de druk die wat stamceltransplantatie betreft op medici wordt uitgeoefend.“

Volgens zeggen dateert zijn laatste mail aan zijn team medewerkers van 5 april 2019, ruim een maand voor zijn dood. Met daarin de betekenisvolle boodschap: “Het MS-centrum Rotterdam staat voldoende op de rails om ook zonder mij voortgezet te worden”. Daarna nog op het laatste nippertje een scriptie van een studente doorgenomen en met opmerkingen teruggestuurd.

MenSen

De map met het opschrift ‘Hintzen’ is intussen vuistdik. Bovenop een stapeltje van het blad MenSen van MS Vereniging Nederland. April 2000. Over hem Miep Geerlings aan het woord uit Noordwijkerhout, een van de coördinatoren toen van de regio Zuid-Holland-Noord van de vereniging. “We spreken hem eens in de zes weken in een zaaltje in Sassenheim. Hij geeft ons dan algemene adviezen over van alles wat met MS te maken kan hebben. En hij doet dat zo goed. Ik mag wel zeggen dat we hem op handen dragen”. Een contact dat dateert uit de tijd dat hij verbonden was aan het Leids Universitair Medisch Centrum maar dat hij tot voor kort trouw en intensief onderhield.

In dat artikel ook Hintzens oproep aan iedereen om hem te laten weten wat ze bijvoorbeeld van een neuroloog verwachten. Een oproep die hij parallel deed op MSweb. “Ik wil weten of de patiënten willen dat we de mogelijkheid van MS al in de beginfase van de diagnose bekendmaken“. Met de tamelijk onverwachte toevoeging; “Als het mezelf zou betreffen zou ik namelijk niet meteen alles willen weten. Als ik vreemde tintelingen zou voelen, zou ik ook niet beginnen met een scan. Bedenk wel: artsen zijn soms net gewone mensen. Ook wij kunnen bang zijn voor de gevolgen van weten”.

En daarom verraste hem enkele maanden later de uitkomst van zijn enquête: Bijna één op iedere vijf deelnemers – er kwamen 224 reacties – had de diagnose MS graag eerder gehoord.

Een jaar later, MenSen oktober 2001, een portret van het door hem opgerichte ErasMS, het MS-centrum van het Erasmus Medisch Centrum. Bijzonder daarin ook zijn uitnodiging te lezen aan mensen met een agressieve vorm van MS, die denken in aanmerking te komen voor beenmergtransplantatie, om zich bij hem te melden. “We hebben de ruimte gekregen voor 15 transplantaties en hebben er 8 gehad”.

MSzien

Onderop de stapel de afleveringen 3 en 49 in de serie MS-onderzoek in Nederland van het digitale MSweb-magazine MSzien. Daarin de laatste keer vooral beklemtoond dat er véle factoren zijn die kunnen leiden tot MS. “Een ingewikkeld samenspel van genen met elkaar en genen met omgevingsfactoren. Daaraan toevoegend dat het “louter speculatie is om te zeggen dat er een vaccin op komst is tegen MS”.

Een veelzeggende slotzin van dat artikel: Gedreven man. Kunt hem niet anders voorstellen dan aan het werk.

Werkwoord

Ook veel van de rouwadvertenties maken duidelijk dat Hintzen een werkwoord was. Want hij was onder meer nog hoofd van het Nationaal Kinder MS-centrum Rotterdam, voorzitter van de Commissie Wetenschappelijk Onderzoek NeurologieLeer van het centraal, perifeer en autonoom zenuwstelsel. Neurologie is de kennis van de somatische ziekten van het zenuwstelsel en hun behandeling. Meer... van de Nederlandse Vereniging voor Neurologie (NVN), voorzitter van de Stichting Vrienden van het Kralingse Zwembad, medebestuurder van de G.Ph. Verhagen-Stichting – om de sociale diversiteit en de culturele rijkdom van de stad Rotterdam te versterken door evenementen en andere activiteiten – lid van Gezelschap 010, de kegelclub van de sociëteit ‘de Schuilkelder en Gattonaccio Leiden 1981, mederegent van Hippocrates Studiefonds, ex-voorzitter Oranjevereniging Rotterdam Oost.

In geschreven herinneringen aan hem staan vaak de bijvoeglijke naamwoorden briljant, betrokken, humorvol, taalvaardig – de ‘Kees van Kooten van het MS- onderzoek’ schreef de Volkskrant – bevlogen en onvermoeibaar. Bij de andere duidingen: bruggenbouwer, topwetenschapper en begenadigd arts.

Condoleanceregister

Vele bekenden op het digitale condoleanceregister. Neurologen en andere wetenschappers die zijn heengaan een verarming noemen van hun wereld. Ook patiënten. Want in het ziekenhuis was hij tot het laatst nog steeds bezig met de daadwerkelijke zorg voor hen.

In dit register ook Miep Geerlings: “Rogier was een man met een enorme betrokkenheid en wij zijn blij dat wij hem mochten leren kennen”.

Allemaal zinnen toepasselijk in de onvoltooid verleden tijd.

Niet te bevatten. Nooit meer contact. Dat doet heel veel pijn. Voor zijn vrouw, zijn zoon en zijn dochter, zijn vrienden, zijn werkomgeving, zijn patiënten. Ook voor een simpele journalist met MS, al had die maar een tiental keren per jaar e-mail contact, een enkele keer een interview. Want dat kan nu niet meer. Nooit meer Hintzen.

Raymond Timmermans

Eerder verschenen in MSzien 2019, nr. 2