Steun voor stamceltransplantatie MS

Steun voor pleidooi stamceltransplantatie MS

Zes Nederlandse artsen schrijven in het januarinummer van het Nederlands Tijdschrift voor Hematologie dat een bepaalde vorm van stamceltransplantatie voor sommige mensen met MS ‘een veelbelovende ontwikkeling’ is en ‘rijp voor nieuwe studies’.

De stellingen zijn een steun voor het pleidooi van de MS-vereniging Nederland en de stichting ‘Op De Been’ voor stamceltransplantatie bij MS. De twee organisaties hebben een half jaar geleden in een petitie aan de Tweede Kamer bepleit, ervoor te zorgen dat ook Nederlandse academische centra stamceltransplantatie voor mensen met MS gaan beproeven. Dit pleidooi komt woensdag 14 maart aan de orde tijdens een overleg met Kamerleden.

De eerste auteur van het artikel in het hematologieblad is laboratoriumarts dr. Ellen Kramer, tot voor kort verbonden aan het stamcellaboratorium van het Isala Ziekenhuis in Zwolle. Verder zitten in de groep haar Isala-collega’s dr. Jan Rondeel (eveneens laboratoriumarts) en dr. Evelien Kneppers (hematoloog), plus van het VUmc in Amsterdam de professoren dr. Gert Ossenkoppele en dr. Arjan van de Loosdrecht (beiden hematoloog) en neuroloog dr. Bob van Oosten.

RR MS

De groep van zes heeft een nadere studie gemaakt van ervaringen in het buitenland. Zij concludeert dat in het bijzonder voor een selecte groep jonge mensen met een agressieve vorm van RR MS stamceltransplantatie een geschikte behandeling lijkt om een aanzienlijke verbetering te bereiken van hun situatie.

Bovendien zijn de kosten van deze ingreep acceptabel, vinden de zes, zeker in verhouding tot de kosten die gemoeid zijn met de huidige medicatie voor deze patiënten.

Met die kennis zal dr. Kramer zich op woensdag 14 maart 2018 voegen bij de delegatie van de MS-vereniging en de stichting Op De Been in een overleg over de petitie met leden van de Tweede Kamer. In die delegatie zitten voorts dr. Brigit de Jong, neuroloog bij het MS-centrum van het VUmc Amsterdam en de eveneens op dit bijzondere terrein deskundige dr. Kirsten Heutinck, onderzoekscoördinator van de Stichting MS Research.

aHSCT

Waar in het artikel sprake is van stamceltransplantatie betreft het non-myeloablatieve ‘autologe Hematopoietische stamceltransplantatie’, bekend onder de afkorting aHSCTautologe Hematopoietische stamceltransplantatie Meer.... Daarbij gaat het erom de stamcellen in het bloed – die medeverantwoordelijk zijn voor het bij MS kennelijk gestoorde afweersysteem – eerst te verzamelen, het beenmerg dat de stamcellen produceert met chemotherapie te vernietigen, en de stamcellen dan weer terug te plaatsen. De uitgroei van nieuwe cellen blijkt vervolgens te kunnen leiden tot vernieuwing, resetting als het ware, van het immuunsysteem.

Hiermee zijn de afgelopen jaren met opvallend succes ervaringen opgedaan in enkele buitenlandse academische klinieken. “Voldoende basis voor verder onderzoek “, stellen de zes artsen in het artikel. Maar omdat er nog veel vragen bestaan, nog geen reden om deze behandeling nu al zonder meer in Nederland aan te bieden. De schrijvers van het artikel zijn het dan ook eens met het standpunt van de Nederlandse Vereniging voor NeurologieLeer van het centraal, perifeer en autonoom zenuwstelsel. Neurologie is de kennis van de somatische ziekten van het zenuwstelsel en hun behandeling. Meer..., die patiënten aanraadt te wachten op de start van grote internationale studies, ook in Nederland. “Terecht adviseert zij om stamceltransplantatie alleen uit te voeren in de context van dergelijke studies”, zo schrijven de zes.

Zij vinden alleen wel dat patiënten die op eigen gelegenheid een behandeling met aHSCT in het buitenland ondergaan, zo goed mogelijk begeleid moeten worden. Daarbij hoort het advies, die behandeling dan in ieder geval in een geaccrediteerd centrum te laten plaats vinden. Ook vinden de zes dat patiënten na terugkeer een goede begeleiding door hematoloog en neuroloog moeten hebben, ook al heeft de behandeling wellicht tegen hun advies plaatsgehad.

Boaz Spermon

Dat is bijvoorbeeld iets dat Boaz Spermon heeft gedaan, een Nederlandse RR MS-patiënt die met succes aHSCT heeft ondergaan in een gespecialiseerde academische kliniek in het Zweedse Uppsala. Dat was pas mogelijk overigens na een geldinzamelingsactie, aangezien Nederlandse verzekeraars een dergelijke gang niet vergoeden. Sindsdien voert Boaz Spermon actie voor een voor ieder beschikbare Nederlandse route. Hij heeft daartoe de stichting ‘Op De Been’ opgericht. Die krijgt in het bijzonder steun van de MS-vereniging Nederland.

Dr. Kramer en haar collega’s beklemtonen dat aHSCT lang niet voor alle mensen met MS geschikt zal blijken. “Uit de meeste analyses blijkt dat vooral jongere patiënten met korte ziekteduur, maximaal twee eerdere behandelingen en een agressief verlopend ziektebeeld, voordeel van de behandeling hebben”, zo schrijven ze.

De groep wijst erop dat er op dit moment effectieve ontstekingsremmers voorhanden zijn, die beter onderzocht zijn en dat van aHSCT niet is aangetoond dat dit effectiever is dan deze middelen. Bovendien is aHSCT zeker niet zonder risico en is nog vrij weinig bekend over resultaten op lange termijn. Maar er is volgens de groep voldoende aanleiding voor nader onderzoek, ook in Nederland.

Kosten

De zes vinden dat daarbij ook een nauwkeurige vergelijking moet plaatshebben van de kosten van de nu beschikbare middelen en aHSCT. Bij gebruik van de huidige ontstekingsremmers zitten de jaarlijkse kosten volgens de groep nu tussen ongeveer € 7000 en € 20.000 per patiënt. Een stamceltransplantatie is weliswaar duurder, zeker € 60.000, maar deze kosten zijn slechts eenmalig, waarmee langdurig de jaarlijkse kosten van een ontstekingsremmer valt te besparen. “Ook kan de kwaliteit van leven verbeteren en zullen de algemene kosten die voortvloeien uit ziekte lager zijn”, aldus de groep-Kramer.

Bronnen: Nederlands Tijdschrift voor Hematologie, dr. P.A. Kramer en de MS-vereniging Nederland, 5 maart 2018