Over EBV, plas en zwembaden

Over EBV, MS, plas, zwembaden en Michael Phelps

Weer zijn er aanwijzingen gepubliceerd over het verband tussen het Epstein-Barrvirus (EBV) en multiple sclerose. Ditmaal van het Harvard TH Chan lab. Met de uitkomst (zie msweb.nl/nieuws/nieuwe-aanwijzingen-verband-ebv-en-ms/) dat EBV mogelijk een essentieel onderdeel is van het mechanisme dat het MS-proces in gang zet, de ‘trigger’.

Als onderzoeker en zeker als MS-patiënt met twee kinderen las ik die nieuwe wetenschappelijke publicatie met veel interesse. Wat het extra interessant maakt is dat de farmaceut Moderna – onder meer bekend van een COVID-19-vaccin – intussen al is begonnen met de eerste praktijkstudie van een nieuw vaccin tegen EBV.

Omdat er veel onduidelijkheden en vragen waren van medepatiënten heb ik een filmpje opgenomen voor Stichting MS in Beeld waar ik uitlegde wat er gevonden was en waarom veel mensen dat zo interessant vinden: youtu.be/s1Ri2Mwa_eY .

Wantrouwen

Ik snap dat tegelijk ook een heleboel mensen met MS wantrouwend zijn tegenover berichten in de media over deze nieuwe, veelbelovende resultaten uit wetenschappelijke studies. Hoe vaak hebben we wel niet kunnen lezen dat er wellicht een doorbraak gemaakt was die zou kunnen leiden tot nieuwe medicatie of zelfs genezing van de ziekte MS. In veel gevallen ging dat dan over studies op cellen op kweek, of muizen met een soort MS die na een medicijn weer zoals vanouds konden functioneren. Maar mensen zijn geen muizen en ook geen klontje cellen in een schaaltje.

De studie van het Harvard TH Chan lab is anders. Niet per se omdat het sneller tot een oplossing zal leiden. Maar vooral omdat nu eens heel fundamenteel, heel degelijk en uitgebreid op wetenschappelijke wijze wordt aangetoond wat heel veel wetenschappers al jaren vermoedden: dat besmetting met het EBV-virus een enorme risicofactor is voor het ontwikkelen van MS.

Wat dat betekent is lastig voor te stellen want bijna 95% van de mensen loopt uiteindelijk een EBV-infectie op en gelukkig treedt MS bij lang niet al deze mensen op.

Ik zal het proberen te verduidelijken met een beeldspraak.

Plassen in het zwembad

De succesvolste Olympiër ooit, zwemkampioen Michael Phelps vertelde in 2012 tijdens een interview met de Wall Street Journal dat “plassen in het zwembad acceptabel is en iets dat vrijwel iedereen doet”. Dat klinkt smerig, maar in veruit de meeste gevallen heb je het tijdens en na het zwemmen gelukkig niet eens door. Soms krijg je er rode ogen van. Het water moet wel heel erg smerig zijn om er ziek van te worden. Wat eigenlijk een mooie overeenkomst heeft met een EBV-infectie. Meestal merk je er niks van, soms heb je er een paar dagen een zere keel en hoofdpijn van en maar heel soms leidt het tot de ziekte van Pfeiffer.

Bijna iedereen heeft wel eens gezwommen in een zwembad met een beetje urine erin. Gelukkig weten we dat in de meeste gevallen zelf niet. Stel dat we het met een gevoelige test te achterhalen. Vergelijkbaar met een bloedonderzoek naar antistoffen tegen het EBV-virus.

Om die vergelijking door te trekken stel ik voor een denkbeeldige studie te doen. Je zou alle 10 miljoen volwassenen – net zoveel als de militairen uit het Harvard onderzoek – die tussen 1993 en 2013 een van de zwembaden in onze gefantaseerde keten ‘De Gouden Golf’ bezochten, de eerste keer dat ze daar kwamen hebben kunnen testen op aanraking met urine uit een zwembad en daarna elke twee jaar weer.

Stel dan dat uit een gezondheidsdatabase vervolgens blijkt dat bijna duizend van deze mensen in de periode dat ze naar het zwembad kwamen MS hebben gekregen. Kies dan uit de overige 9.999.000 willekeurig 2000 mensen die lijken op de mensen met MS wat betreft sekse, leeftijd, aantal zwembadbezoeken, et cetera. Middels een stel slimme vergelijkende onderzoeken blijkt dan dat zwemmen zelf niet ongezond is en dat op één na iedereen die MS kreeg, vóór die diagnose positief testte op zwembadurine. Het lijkt er dus op dat bijna iedereen die MS krijgt, voordien in een beplast zwembad heeft gezwommen.

Dat zou een hele waardevolle bevinding kunnen zijn want als we vervolgens dan een vaccin kunnen vinden – om het zwembad-voorbeeld door te trekken – tegen plassen in het zwembad, lopen nieuwe zwemmers nauwelijks meer risico op MS, toch?

In onze denkbeeldige studie dan. Want we hebben het in het echt natuurlijk nog steeds over een EBV-infectie.

Nieuwe studie

Wat dit nieuws extra interessant maakt is de aankondiging van Moderna dat ze een nieuwe zogeheten klinische studie zijn begonnen (youtu.be/s7KIAM_UTC8) – met echte patiënten dus – naar een EBV-vaccin. Zo’n klinische studie komt na proefdieronderzoek en bestaat uit vier fasen. Ze zijn nu bij fase I. Daarin testen onderzoekers de veiligheid en de werking van het vaccin bij verschillende doses. Ze gaan na wat de algemene effecten zijn. Bijvoorbeeld hoeveel antilichamen er worden gemaakt en of er onmiddellijke nevenwerkingen zijn.

Als uiteindelijk ook de fase III-studie succesvol blijkt, dan zou dat niet alleen het einde kunnen gaan betekenen van de ziekte van Pfeiffer. De verwachting is dat met het middel namelijk ook diverse vormen van kanker zijn te voorkomen. En wellicht zijn dus ook met zo’n vaccin auto-immuunziekten zoals MS tegen te houden.

Of dat tot dit succes kan leiden is nu natuurlijk nog niet te zeggen. Bovendien gaat het misschien wel tien jaar duren voordat het zover is. Maar als het er komt, denk dan aan dit onderzoek, en misschien ook even aan mijn vergelijking aan de hand van de zwembadgetuigenis van Michael Phelps.